1-mа`ruzа Mаvzu: Geologiya fanining mazmuni, vazifalari va boshqa fanlar bilan aloqasi

Biosfera 
Biosfera Yerda hayot mavjud bo'lgan qatlam. Yer yuzida hayot atmosfera, gidrosfera va 
litosfera bilan chambarchas bog’liq. Atmosferada 6 km. balandlikgacha hayot namunalarini kuzatish 
mumkin. Gidrosferada eng katta chuqurlikgacha hayot mavjud. Litosferada bir necha yuz metrgacha 
hayot bo'lishi mumkin. 
Yer yuzidagi hayot amalda bu geosferalarning funktsiyasidir desa bo'ladi; bulardan birortasi 
yo'q bo'lsa, Yer yuzida hozirgi vaqtda yuz berayotgan hayot yo'q bo'lar edi. Atmosferada hayot 6 km 
ga Yaqin balandlikkacha, gidrosferada okeanning eng katta chuqurliklarigacha (10400) aniqlangan. 
Litosferaning qaysi joyligacha hayot borligini aytish qiyin. Lekin uchlamchi davr ko'mirlari haqida 

---

keltirilgan misol shuni ko'rsatadiki, litosfera ichida, extimol, bir necha yuz metr chuqurliklarda ham 
hayot bo'lishi mumkin. 
Odatda, Yer tarixini ikki katta davrga bo'ladilar: Yer yuzida hali hayot paydo bo'lmagan davr 
(azoy) va Yer yuzida hayot paydo bo'lib tezda rivojlangan davr (zoy). Shu vaqtdan boshlab litosfera 
o'simlik va hayvonlar hayot faoliyatining mahsuli bo'lgan bir qator mineral va tog’ jinslari bilan boyiy 
boshlagan. 
Geologik nuqtai nazardan qaraganda ayrim organizmlar-ning roli bir xil emas, shuning uchun 
organizmlarning jins hosil qiluvchi organizmlarga va tog’ jinslari hosil bo'lishida ishtirok etmaydigan 
organizmlarga ajratish mumkin. Tog’ jinslari hosil qiluvchi organizmlarga quruqlikda, havo va suvda 
yashaydigan o'simlik hamda hayvonlar kiradi.
Tog’ jinslarini hosil qilishida kattagina rol o'ynaydigan dengiz o'simliklaridan tashqi skeleti 
kremniyli diatom suv o'tlarini va ko'pincha katta riflar hosil qiluvchi bir xujayrali va ko'p xujayrali 
ohakli suv o'tlarini birinchi galda ko'rsatib o'tish lozim. Tog’ jinslarini hosil qilishda dengiz 
hayvonlaridan ohakli skelet quruvchi foraminiferalar, kremniyli skeletga ega bo'lgan radiolyariyalar, 
mshankalar, marjonlar, chig’anoqlari ikki tabaqali tikan terililar, briaxiopodalar, peletsipodalar va 
shunga o'xshash boshqa ko'p jonivorlar ham katta rol’ o'ynaydi.