Suhbatlarni tashkil etish va o‘tkazishda imkoniyatlar nazarda tutilishi kerak.
Masalan, kichik maktab yoshidagi o‘quvchilar uchun suhbatlarni induktiv yo‘l bilan tashkil etish maqsadga muvofiqdir. YAngi konkret dalillardan umumlashtirishga qarab borish zarur.
Yosh ulg‘ayib borishi bilan o‘quvchilar xulq, faoliyatiga asos bo‘lgan dalillarni tahlil qilishga o‘rganib borib, tushunchalarni keng, umumiy tarzda talqin eta olish bilan, suhbat mazmunini va uni o‘tkazish metodikasini, tarbiyalanuvchining tashabbusiga tayanish orqali tanlash samarali natija beradi.
III. Ma’ruzalarni tashkil etishga nisbatan qo‘yiladigan asosiy pedagogik talablar
Ijtimoiy ongning shakllanishi o‘quvchilarda ijtimoiy turmush, mehnat, fan va texnika, axloq va estetika sohasidagi tasavvur va tushunchalarning paydo bo‘lishidan boshlanadi. Tarbiyachi bolalar bilan qaysi mavzuda gap boshlasa, ushbu maslahat, fikr sinf uchun ahamiyatli ekanligiga bolalarda oldindan qat’iy ishonch uyg‘otishi, ijobiy qarash bilan javob berishga erishishi zarur. Bu esa, o‘z o‘rnida, suhbatdan yanada murakkabroq metodga - ma’ruza metodiga o‘tishga olib keladi. Bu eng qulay, keng, atroflicha va tashkiliy jihatdan ahamiyatli bo‘lgan metod ijtimoiy-siyosiy, axloqiy, g‘oyaviy, estetik mazmundagi u yoki bu muammolar mohiyatini tinglovchilarga izchil, asosli etkazishga yordam beradi.
Ma’ruzaning mantiqiy asosi ilmiy ongga aloqador ma’lum ma’nodagi nazariy fikrlar hisoblanadi. Bu o‘rinda ma’ruza materialining asosini tashkil etuvchi kirish suhbati, dalillar, illyustrativ manbalar yo‘naltiruvchi holat bo‘lib xizmat qiladi.
Dalillarning ishonchliligi, asosliligi, kompozitsion tuzilishi, jonli va yurakdan bildirilgan fikrlar, so‘zlar ma’ruzaning g‘oyaviy va emotsional ta’sirchanligini oshirishga yordam beradi. YUqori sinf o‘quvchilari, talabalar ayniqsa, ma’ruza vaqtida o‘qituvchining erkin va mustaqil fikr yuritishiga, kutilmaganda mavzuni o‘zgartira olishiga, berilayotgan materialga shaxsiy qarashlarini, nuqtai nazarini bildira olishiga, tanqidiy tahlil eta olish qobiliyatiga baho beradilar.
Ommaviy axborot vositalari orqali o‘quvchilar, talabalar juda ko‘p ma’lumotlarni egallashayotgani, ma’lum tushunchalarga ega bo‘layotganini nazarda tutish zarur. Lekin bu yo‘llar bilan olingan to‘liq bo‘lmagan bilimlar, ularning fikricha, haqiqiy bilim bo‘lib tuyuladi. SHuning uchun o‘qituvchi ma’ruza vaqtida o‘quvchi, talabalar ko‘rgan, eshitgan hodisa, voqea to‘g‘risidagi ma’lumotlar mohiyatini anglab etishga, axborot vositalari orqali olingan bilimlarni tahlil etish, baho bera olishga o‘rgatishi muhimdir.
Do'stlaringiz bilan baham: |
