1-мавзу: “глобал иқтисодий ривожланиш” фанининг предмети ва услубиёти ҳамда вазифалари

rivujlaimh |irM^nozi 20IK va 2019 tillarda vanada

	ko'taj'lladi

2017 yilda уига^а kelgan. kuchH tiionicntummiiy 201S va 201 ^c> yiilLiCu.a borijlii kutilmaqda, global d'alih esa Mr ikki yilda bacii 3,9 iihL/.Liidu (kuz^i prggnozlarga ntebatan 0,2 foiz jrtiqoriroq) qayla kiM'ib chiqilgan. 2017-yilgi global o’sishni kuzda pjrognoz qilingaa ko'isalkichtlau 0,7 tbizga yuqoririiq 3.7 loizya bebolaydi.



Y uqori tfsish. sur'ali aviiiq.na Evropada va Osiyoda keng tarqalgan cdi. lekii) fivojlangan va rivojlenav'otgan bozorlar va rivojUinayot^tm iqtisodiyot lui uhlan uchun kazyi prognczlarga nishatan 0,1 toiz tojadanoshislu bilan keng aso^gan.

1. 
   rasm Global rivojlanish prognozi¹⁰
   

2. 
   Global o„zaro bog„liqlik jarayonining ziddiyatlari.
   

Dunyo mamlakatlari va xalqlarining o‘sib borayotgan o‘zaro bog‘liqligi, ularning rivojlanish darajasi, madaniyat, tarixiy an’analardagi barcha farqlarga qaramay, shunday bosqichga o‘tdiki, bu bosqichni —globallashuv deb atamoqdalar. Bu tushuncha hozirgi kunda juda ommaviylashib ketdi. Lekin globallashuv ko‘pchilik mamlakatlar tomonidan ularning milliy manfaatlari va o‘zligiga tahdid sifatida qabul qilinmoqda. O‘zbekiston ham globallashuv natijasida ochilayotgan imkoniyatlar bilan bir qatorda jiddiy xavfxatarlarga duch kelmoqda.


■ IkkL yillik progriozya ko'ra, i^obil isliqbolga yLViiailirilgan yuksali.4huirL£ o'jyarishi, адощц, 201S wa 2019 yillania o'gishning 2 tbiadan oshishi kunLayotgUfi rivojlangdfl mamlakflttaidan kelib chiqadi.

• 
  Ushbii prognoz global moliyaviy sharoit va ijobiy Едоиу£'ц1апи ^i/llab- quw&tlaydi aymqga, .qarnaoyada uUb katta bolgan tezlasbtirishni ttqlab qolish. katta ek$portga ega iqlisodlaniing cTiitftiya wziiarli са'лаг ko'r.^atadi.
  

mamlakatning tashqi qarzlari paydo bo‘lishi va uning kuchayishidir. Ma’lumki, tashqi qarzlarning salmog‘i mamlakat YAIMning 1/2 qismidan ortishi xavfli hisoblanadi. Qarzni me’yoridan ortishi esa, kelajakda nafaqat mazkur qarzni qaytarishda qiyinchilik tug‘diradi, balki investitsiya qilish va iqtisodiy o‘sish imkoniyatlarining qisqarishi, valyuta zahiralarining kamayib ketishi va to‘lov balansi inqirozi kabi hodisalarga sababchi bo‘ladi. Masalan, rivojlangan mamlakatlar, ayniqsa, AQSH davlat tashqi qarzi miqdorining o‘sib borganligi va uni YAIMga nisbatan salmog‘i o‘sganligi 2008 yildagi moliyaviy inqirozni kuchayishining asosiy omillaridan biri bo‘ldi (7.1-rasm). Rasmdan ko‘rinib turibdiki, keyingi 4 yil mobaynida xususan, AQSH va ayrim MDH davlatlari (Qirg‘izistondan tashqari) tashqi qarzlarining YAIMga nisbatan salmog‘i ortib borgan. Xususan, 2008 yilda AQSH tashqi qarzlarining YAIMga nisbatan salmog‘i qariyb 90% ni tashkil qilgan. Bu ko‘rsatkich Rossiyada 37% ni, Qozog‘istonda 102% ni, Ukrainada 64% ni tashkil etgan. Qirg‘izistonda esa keyingi 3 yil mobaynida pasayish tendentsiyasi kuzatilib, 2008 yilda 81% ni tashkil qilgan.
Axborot texnologiyalari va global moliya bozorlarining taraqqiy etishi kapitalning qisqa muddatda er sharining turli joylarida joylashgan bir iqtisodiyotdan ikkinchisiga o‘tib ketishiga sabab bo‘lmoqda. Bu kabi jarayonlar ham keskin iqtisodiy vaziyatga, qolaversa inqirozga ham olib kelishi mumkin.

4. 
   3. Global energetik muammo va uni hal etish yo„llari.
   

Butun dunyo mamlakatlari uchun yuzaga keluvchi imkoniyatlarni kengaytirishda hamda turmush sifatini oshirishda energetik resurslar juda muhim ahamiyatga ega. Hozirgi vaqtda jahon xo‘jaligida energiya resurslariga bo‘lgan talab oshib bormoqda. Markaziy Osiyo va ayrim MDH mamlakatlarida katta hajmda yonilg‘i-energiya zahiralari mavjudligi tufayli mintaqada energetik xavfsizlik muammosi unchalik sezilmaydi. Ayrim MDH davlatlari, neftb qazib chiqarish bo‘yicha etakchi davlatlar qatoridan joy olgan. 2006 yilda ushbu davlatlar jahon neftb savdosining 14,2 foizini ta’minlab berishdi.