1-мавзу: “глобал иқтисодий ривожланиш” фанининг предмети ва услубиёти ҳамда вазифалари

Madaniy va ma^,rifiy turizmning ikkinchi mintaqasi - OTOM(ATR)dir. Ming yillar davomida madaniy an’analar almashinuvi Osiyo-Tinch okeani mintaqasidagi noyob me’moriy yodgorliklar va ibodat joylarining noyob kombinatsiyasini belgilaydi. Osiyo sog‘liqni saqlash (kurort) turizmining rivojlanishi tufayli emas, balki xalqaro miqyosda sayyohlar kelishi bo‘yicha etakchiga aylandi. Hozirgi vaqtda Xitoy, Hindiston va Tailand mintaqani o‘rganish(kognitiv) turizmning yirik xalqaro markazlariga aylanmoqda.
YAngi tajribalarni izlash Afrika va YAqin SHarqqa sayohatga bo‘lgan talabning oshishini belgilaydi. Birlashgan turlar asosan Marokash, Suriya, Janubiy Afrika, Tunisga taklif etiladigan ushbu hududlarda yuqori sur’atlarda rivojlanmoqda. Biroq, daromadning asosiy qismi plyajdagi dam olishni tashkil etishdan kelib chiqadi (BAA, Misr, Tunis). Tanzaniya, Keniya, Zambiya, Zimbabve va boshqa mamlakatlarga mintaqalarni o‘rganish turizmi turlarining mashhurligi asta-sekin o‘sib bormoqda.
Xalqaro turizmni rivojlanishining qiziqarli tendentsiyalaridan biri ularning milliy va diniy xususiyatlarini hisobga olgan holda turizmni rivojlanishi uchun maxsus shart -sharoitlar yaratish (turar joy, transport, ovqatlanish, sayohat dasturlari va boshqalar) bo‘lishi mumkin. Bu yondashuv, masalan, "halol" turizmini (islom qonunlari bo‘yicha turizm) rivojlanishiga, YAqin SHarqdan turistlar oqimining kutilayotgan tez o‘sishi sharoitida yordam beradi. Boshqa Osiyo mamlakatlaridan (masalan, YAponiya yoki Xitoydan) kelgan sayyohlarga maxsus talablarni shakllantirish haqida ham gapirish mumkin, ularning taklif etilayotgan sayyohlik imkoniyatlari g‘arb tsivilizatsiyasi vakillari tomonidan qabul qilinganidan tubdan farq qiladi.
Madaniyati, urf-odatlari, mentaliteti bo‘yicha o‘z mamlakatlari aholisidan tubdan farq qiladigan chet ellik sayyohlar oqimi ham an’anaviy tushunishdan ko‘ra kengroq masalalarni qamrab olgan madaniy-ma’rifiy turizmning yangi g‘oyasini shakllantiradi. Madaniyat, ta’lim va ko‘ngilochar turistik mahsulotni yaratishni talab qiladi, bu sayyohlar tashrif buyuradigan jamiyat hayotining barcha jabhalari bilan tanishish imkonini beradi. Bunday o‘zgarishlar nafaqat tarkibga, balki sayohat texnologiyasiga ham tegishli.
Shunday qilib, zamonaviy turizmni rivojlanishining asosiy xususiyati - turistlar ehtiyojlarining doimiy o„zgarib turadigan xususiyatiga mos keladigan siyosiy, iqtisodiy va jahon iqtisodiyoti rivojlanishining boshqa omillari ta’sirini hisobga olgan holda moslashuvchan va tez o„zgarishi mumkin bo„lgan individual turistik mahsulotni yaratish zarurati bilan izohlanadi.

3. 
   BMTning jahon sayyohlik tashkiloti(BMTJST) va uning tarkibiy tuzilishi.
   

Jahon turistik tashkiloti birlashgan millatlar tashkilotining muxtor tashkilotlaridan biri bo‘lib, u hech qanday davlat siyosatiga aralashmaydi. Halqaro turistik tashkilotida 330 dan ziyod hamkor tashkilotlar faoliyat ko‘rsatmoqda. Bular aviakompaniyalar, transport kompaniyalari, mehmonxona va restoranlar, tur operatorlar, sayyohlik agentliklari, bank muassasalari, sug‘urta kompanilari, konsalting markazlari, nashriyotlar va boshqalar shular jumlasidan. 2005-yilda BMTJST Bosh Assambleyasining 16-sessiyasidagi nizomga muvofiq barcha a’zolar hozirgi zamon talabiga javob bera oladigan tahririyatga o‘zgartirish kiritilgandan so‘ng hamkor a’zolar toifasiga kiritildi.
BMTning Bosh Assambleyasi rezolyutsiyasiga muvofiq a’zo davlatlar va kompaniyalar faoliyat ko‘rsatishi bilan birga ayrim davlatlar a’zo bo‘lishdan oldin kuzatuvchi sifatida ishtirok etishlari e’tirof etilgan.