22-Mavzu: J.Millerning jumlalarni tuzish va tushunishni o‘rganishga oid
metodikasi
Hikoyada tushirib qoldirilgan so‘zlarni to‘ldirish.
Bu metodika H.Ebinghaus /1891/ tomonidan taklif etilgan bo’lib, nutq
rivojlanish xususiyatlarini, 10 yoshdan katta bolalarda assotsiativ jarayonlarni
o‘rganishda qo‘llaniladi. Sinalayotgan bolalar yaxshi o‘qiy olishlari va o‘qitilgan
matnning mazmuniga tushunadigan bo‘lishlari kerak.
Tajriba o‘tkazish uchun unchalik murakkab bo'lmagan hikoyalarning bir
necha variantini tayyorlab olish kerak. Bu hikoyalarda ixtiyoriy tartibda ba’zi
so‘zlar tushirib qoldirilgan bo;ladi. Hikoyalar alohida qog‘ozlarga yozilgan holda
beriladi.
Ko‘rsatma: ≪Quyidagi hikoyada umumiy mazmundan kelib chiqib, tushirib
qoldirilgan so‘zlarni okrniga qo‘ying≫;
1 -variant
Derazamning oldida bir tup ________ o‘sgan. U oq o‘rik.
Judayam ________ . Har yili erta ________ oppoq bo’lib ________, birinchi
bo‘lib gullaydi. Shu ________gullaganda_________jonimni hovuchlab turaman:
≪Oh, _______ yog’masaydi, ________ bo’lmasaydi, tezroq tugib olsaydi...≫.
Lekin bari-bir ________ boshlanib ketadi, ba’zan _______ aylanib ketadi. Mana
yana qor aralash yomg‘ir ________ . O'rik bechora ________ , issiq gullarini
qayerga yashirishni bilmay munkayib turibdi.
Ba’zi bolalar birinchi gapni o’qiganlaridan so‘ng, hikoyaning umumiy
mazmunini tushunmasdan topshiriqni bajarishga kirishadilar. Shuning uchun ham
ko'pincha sinaluvchi har bir gapni alohida-alohida idrok etadi, javoblar o‘rniga
qo‘yilgan so'ziar ham mantiqiy aloqani aks ettirmaydi. Ishni baholashda assotsiativ
aloqalarning hosil bo’lish tezligi, matnning murakkab joylaridagi qiyinchiliklar
hisobga olinadi. To‘g‘ri tanlanganligiga, grammatik xatolariga e'tibor beriladi.
Mavzuni mustahkamlash uchun savollar:
1. “Tushunchalarni ta’riflash” metodikasining mazmuni?
2. “Passiv so‘z boyligi” qanday aniqlanadi?
3. “Faol so‘z boyligi”ni qanday aniqlash mumkin?
4. Assotsiativ jarayonlarning paydo bo‘lishini qanday aniqlash mumkin
Do'stlaringiz bilan baham: |