1-mavzu: “O‘zbek transkripsiyasi va transliteratsiyasi” kursiga kirish asosiy savollar

Tilning ko‘tarilish o‘rniga ko‘ra	Oldingi qator (til oldi)		Indifferent (oraliq) tovushlar
Orqa qator (til orqa)
Labning ishtirokiga ko‘ra Tilning ko‘tarilish darajasiga ko‘ra		lablanmagan	lablangan	lablanmagan	lablangan	lablanmagan	lablangan
Yuqori ko‘tarilish		i	u	<ъь>		ы	ү
O‘rta ko‘tarilish	yuqori-o‘rta ko‘tarilish	e	ө				o
	quyi-o‘rta ko‘tarilish	e є
Quyi ko‘tarilish		ǝ				a ɔ

Izoh: unlilarni turli variantlarda berish uchun transkripsiyada 15 ta belgi olindi. Bu belgilar orqali o‘zbek dialekt va shevalarida uchraydigan unli fonemalarni ifodalash mumkin.

Yangi o‘zbek yozuviga asoslangan o‘zbek transkripsion yozuvini va transliteratsiyasini shakllantirish masalasi ham juda dolzarbdir. Konferensiya qatnashchilariga (Sho‘rolar davrida etakchi rus turkologlar tomonidan qo‘llanib kelingan) ushbu transkripsiya bir variant sifatida havola qilinadi:

1. 
   Unli tovushlar uchun:
   

i – tiloldi, lablanmagan, tor unli
i: – tiloldi, lablanmagan, tor, birlamchi cho’ziq unli
ï – tilorqa, lablanmagan, tor unli kalın
ï: – tilorqa, lablanmagan, tor, birlamchi cho’ziq unli
e – tiloldi, lablanmagan, o’rta keng unli
ǝ – tilorqa, lablanmagan, o’rta keng unli
ü – tiloldi, lablangan, tor unli
ü: – tiloldi, lablangan, tor, birlamchi cho’ziq unli
u – tilorqa, lablangan, tor unli
u: - tilorqa, lablangan, tor, birlamchi cho’ziq unli
ä – tiloldi, lablanmagan, keng unli
ä: – tiloldi, lablanmagan, keng, birlamchi cho’ziq unli
a – tilorqa, lablanmagan, keng unli
a: - tilorqa, lablanmagan, keng, birlamchi cho’ziq
ö – tiloldi, lablangan, o’rta keng unli
ö: – tiloldi, lablangan, o’rta keng, birlamchi cho’ziq unli
o – tilorqa, lablangan, keng unli
o: – tilorqa, lablangan, keng, birlamchi cho’ziq unli
å – tilorqa, lablangan, keng ünli