1-mavzu: O’zbekiston tarixi fanining predmeti, uni o’rganishning nazariy-metodologik asoslari

1993 yil Respublikamiz Prezidenti tomonidan "O’zbekistonda o’quvchi
yoshlarni rag’batlantirish choralari to’g’risi"dagi farmoniga binoan talaba va
aspirantlar uchun maxsus stipendiyalar belgilandi. Ular uchun rivojlangan
davlatlardagi universitetlarda ta’lim olish, ulardagi ilmiy markazlarda ishlash,
malakalarini oshirish uchun sharoitlar yaratib berildi.
O’zbekiston mustaqilligiga
erishgan dastlabki kunlardan boshlab eng muhim masalalardan biri eski tafakkur,
e’tiqodidan qutilgan istiqlol uchun, o’z ona-yurti uchun xizmat qiladigan kadrlar
tayyorlash masalasi turdi. Eski tuzumni asta-sekin tag-tomiri bilan tugatib batamom

---

yangi, jahonning ilg’or taraqqiy etgan mamlakatlari yo’lidan boradigan haqiqiy
demokratik jamiyat qurish endilikda yangicha fikrlaydigan quyidan tortib yuqori
toifadagi kadrlarga bog’liq bo’lib qoldi.
Bozor munosabatlariga asoslangan yangi
jamiyatda rahbar kadrlarni tayyorlash maqsadida Prezident qoshidagi "Davlat va
jamiyat qurilishi akademiyasi", "Jahon iqtisodiyoti va diplomatiyasi universiteti",
ayrim vazirliklar qoshida akademiyalarning tashkil etilishi katta ahamiyat kasb etadi.
O’zbekiston
mustaqilligining
kelajagi yuqori malakali, ma’rifatli, el-yurtiga sadoqatli mutaxassislarni tayyorlashga
bevosita bog’liq. 1997 yil 29-avgustda Respublika Oliy Majlisining IX sessiyasida
I.A.Karimovning "Barkamol avlod - O’zbekiston taraqqiyotining poydevori"
ma’ruzasi asosida yangi tahrirda "Ta’lim to’g’risida" qonun va "Kadrlar
tayyorlash milliy dasturi" qabul qilindi.
Istiqlol
yillarida
maktabgacha tarbiya muassasalarda, boshlang’ich sinflarda o’quv-tarbiya ishlariga
e’tibor kuchaytirilib, o’rta-maxsus va oliy o’quv yurtlari tizimida liseylar, kollejlar,
biznes maktablari ochildi, 8 ta institutlar asosida universitetlar tashkil qilindi.
Mustaqilligimiz kelajagi yoshlar qo’lida ekan bilimdon, ma’naviyatli mustaqil fikrlab
mustaqil ish yuritadigan yoshlarni, jamiyatimizning eng katta boyligi, millatimizning
intelektual, aql-zakovat boyligi bo’lmish yigit-qizlarimizni tarbiyalash mamlakatimiz
hayotida birinchi darajali vazifa etib qo’yilmoqda. Bu borada "Umid" (1997 yil),
"Ulug’bek" (1993 yil) jamg’armalari olib borayotgan ishlar alohida o’rin tutadi.
Faqat "Umid" jamg’armasi sinovlarida 1997-1999 yillar mobaynida 5500 nafar
yoshlar qatnashib, 658 tasi Prezident grantlariga sazovor bo’ldi. 2000-2001 o’quv
yilidagi bu tanlovda 3000 nafar yoshlar bilimi sinovdan o’tkazilib, ulardan 124 tasi
xorijiy davlatlarni eng nufuzli o’quv yurtlarida o’qishga sazovor bo’ldi.
"Kamolot" yoshlar ijtimoiy harakatining asosiy maqsad va vazifalari kelajak
avlodimiz diliga va ongiga milliy istiqlol g’oyalari va mafkurasini singdirish,
aholining aksariyatini tashkil qilgan yigit-qizlarimizni milliy va umuminsoniy
qadriyatlari asosida tarbiyalashga qaratilgandir.
Kadrlar
tayyorlash milliy dasturining asosiy tamoyillari aniq belgilab ko’rsatildi: uzluksizlik:
ta’lim-fan-ishlab chiqarish;mutaxassislarga talab istiqbolini o’rganish;o’qituvchi va
murabbiylarni qayta tayyorlash;o’quvchi yoshlarni Vatanga sadoqat, yuksak axloqli
ma’naviyatli va vijdonli etib tarbiyalash; korxonalarda maktab-institutlar bazasini
mustahkamlashdan foydalanish;
chet el sarmoyalaridan foydalanish. O’tgan
qisqa davr ichida "Kadrlar tayyorlashning milliy dasturini" amalga oshirishdagi
natijalar ko’zga ko’rinarli darajada bo’ldi.
O’zbekiston
hukumati
yoshlarni jismoniy tarbiya va sport bilan keng shug’ullanishi uchun barcha

---

sharoitlarni yaratib qo’ydi. Hozirgi kunda Respublikada jismoniy tarbiyaning 15085
boshlang’ich tashkiloti shug’ullangan bo’lib ulardan 9501 maktablarda, 710 tasi lisey
va kollejlarda 63 tasi oliygohlarda tashkil etilgan.
Respublikada sport inshootlarini qurishga ulkan e’tibor qaratilgan. Jumladan,
hozirgi kunga kelib 500dan ortiq sport klublari, 536 sport maskanlari, 5 ta olimpiya
klublari, 8ta Respublika oliy sport maktablari va jismoniy tarbiya instituti ishlab
turibdi. Sport bilan shug’ullanuvchilarga 233 stadion, 135 suzish havzasi, 32.865
sport maydonchalari xizmat ko’rsatmoqda. 4841 futbol maydoni, 168 tennis,
voleybol, basketbol maydonlari mavjuddir.Mamlakatda sport va jismoniy tarbiya
sohasida erishilgan yutuqlarni yanada rivojlantirish yuzasidan Respublika Vazirlar
Mahkamasi tomonidan qabul qilingan 1999 yil 27 maydagi 271-sonli qarori va shu
qaror asosida qabul qilingan Davlat Dasturi katta ahamiyatga ega bo’ldi. Dasturga
ko’ra ayniqsa qishloq yoshlari o’rtasida jismoniy tarbiya va sport shaxobchalarini
kengaytirib, ularning moddiy texnika bazalarini kuchaytirish tadbirlari belgilandi.
Bunga javoban o’tgan bir yildan ko’proq vaqt ichida qishloq tumanlarida 184 sport-
sog’lomlashtirish klublari tashkil qilindi.Mustaqillik yillarida eng tez rivojlanib
borayotgan sport turlaridan biri shaxmatdir. Sobiq Sovetlar davrida shaxmat bo’yicha
bitta grossmeyster tayyorlangan bo’lsa, endilikda ularning soni 11 nafar bo’ldi.
Turkiyada bo’lib o’tgan jahon shaxmat olimpiadasida hamyurtlarimiz 120 dan ortiq
mamlakatlar ichida faxrli 11 o’rinni egalladilar. Respublika chempioni Rustam
Qosimjonov o’z taxtasida bronza medaliga ega bo’ldi. 2004 yili dunyoning eng kuchli
shaxmatchilari ishtirokida o’tgan jahon chempionatida R.Qosimjonov jahon
chempioni unvonini qo’lga kiritdi.
Jamiyatimizda siyosiy mustaqillikka
erishib iqtisodiy, madaniy-ma’rifiy ishlar amalga oshirilayotgan bir vaqtda milliy