1-mavzu: O’zbekiston tarixi fanining predmeti, uni o’rganishning nazariy-metodologik asoslari

xo’jaligida islohotlar, uning vazifalari va yo’nalishlari. Moliya-bank tizimi.
Iqtisodiy islohotlarning hal qiluvchi bo’g’ini sifatida qishloq xo’jaligida islohot
o’tkazish, uni jadal rivojlantirishga alohida e’tibor berildi.
Qishloq
xo’jaligida islohotlarni amalga oshirishda eng ustuvor masala sifatida yerga
mulkchilik masalasi hal qilindi. O’zbekiston Respublikasida sug’oriladigan yerlarning
kamligini hisobga olib, yer xususiy mulk qilib sotilishi mumkin emasligi, balki uni
uzoq muddatli ijara shartlari bilan topshirish mumkinligini huquqiy hujjatlarda qayd
etildi.
Mustaqillikning
dastlabki qadamlaridan boshlab qabul qilingan me’yoriy hujjatlarda, xususan, "Yer
to’g’risida"gi (20 iyun 1990 yil) va boshqa qonunlarda va Prezident farmonlarida
qishloq xo’jaligidagi tub islohotlarni huquqiy va nazariy asoslari yaratildi. Qishloqda
bozor munosabatlarini rivojlantirish, dehqonning yerga egalik hissini qayta tiklash,
yerni sotish-olishga yo’l qo’ymasdan, balki uni uzoq muddatlarga (50 yilgacha)
meros qilish huquqi bilan vaqtincha yoki umrbod foydalanishga berish masalalari hal
qilindi.Qishloq xo’jaligida ko’p ukladli iqtisod vujudga keldi. O’zbekiston
Respublikasi Oliy Majlisining I-chaqiriq X sessiyasi (dekabr, 1997 yil) agrar va
iqtisodiy munosabatlarni tubdan o’zgartirish yuzasidan qator qonunlar qabul qildi.
"Yer kodeksi", "Qishloq xo’jaligi kooperativi (shirkat xo’jaligi) to’g’risida",
"Dehqon xo’jaligi to’g’risida", "Yer kadastri to’g’risida"gi qonunlar qishloq
xo’jaligida iqtisodiy islohotlarni chuqurlashtirishning huquqiy asoslarini

---

mustahkamladi. 2000 yilga kelib respublikada davlatga qarashli bo’lmagan sektor
mustahkamlandi va yetakchi o’rinni egallab, 1991 yilgi 63 foizni tashkil qilgan bo’lsa,
1999 yil sentyabriga kelib qishloq xo’jaligida ishlab chiqarish hajmining 98,4 foizini
egalladi.Mustaqillikning dastlabki yillarida aholi turmush darajasini
barqarorlashtirishga qaratilgan zaruriy chora-tadbirlarning dasturi ishlab chiqildi va
hayotga tadbiq etilmoqda. Bu tadbirlarni amalga oshirish uchun davlat byudjetidan
ajratilgan mablag’lar hajmi yildan-yilga ortib bormoqda.
Bozor munosabatiga o’tish jarayonida aholi daromadining mohiyati
yangilanmoqda. Ularning manbalari o’zgarmoqda. Maosh bilan o’lchangan ish
haqidan tashqari tadbirkorlik daromadi, aksiyadorlik dividendi, mulkdan kelgan
daromad, tomorqa mahsulotlarini sotishdan olinadigan tushum shakllarida bozor
daromadlari paydo bo’ldi.1998 yili 10 noyabrda sog’liqni saqlashni isloh qilish
to’g’risida Prezident farmoni chiqdi. Davlat sog’liqni saqlash muassasalari bilan bir
qatorda nodavlat, shaxsiy tibbiyot muassasalari rivojlanmoqda.
Mustaqillikning dastlabki kunlaridan boshlab bozor munosabatlariga mos pul-
kredit tizimi shakllantirildi. Bu tizimning faoliyati iqtisodni barqarorlashtirishga
qaratilgan bo’lib, islohotlarni chuqurlashtirish uchun qulay makroiqtisodiy sharoitlar
yaratish zarur. Bank tizimini isloh qilishning birinchi bosqichi 1991 yili qabul