1-Modul. Algoritmler haqqında tiykarǵı túsinikler. 1-tema. Esaplawlarda algoritmlerdiń roli

5. Nátiyjelilik. Hár bir algoritm shekli sandaǵı adımlardan soń álbette natiyje beriwi shárt. Eger kórilip atırǵan protsess sheksiz dawam etip natiyje bermese, onı algoritm dep atay almaymız.

Qoyilǵan bazi bir máseleni sheshiw ushin aldin oniń EEM da matematikaliq modelin,keyin algoritimin hám programmasin dúziwge boladi.

Algoritm aldimizǵa qoyilǵan máseleni sheshiw ushin kerek bolǵan ámeller izbe-izligi.

Misali,kvadrat teńlemeni sheshiw ushin tómendegi ámeller izbe-izligi orinlaniwi kerek.

1)a,b,c koeffiyetsiyentler berilgen bolsin.Berilgen a,b,c koeffiyentsiyentler

járdeminde Db²-4ac (diskriminant) esaplanadi.

2. 
   D>0 bolsa eki korenge iye boladi
   
3. 
   D<0 bolsa haqiyqiy sheshimi joq ekenligin bildiredi
   

Jáne bir misal retinde a,b,c tárepleri boyinsha úshmúyeshliktiń maydanin Geron formulasi boyinsha tabamiz.

1. 
   a, b, c–úshmúyeshliktiń tárepleriniń uzinliqlari;
   
2. 
   P (abc)2 –perimetrdiń yarimi esaplansin.
   
3. 
   TP(P-a)(P-b)(P-c) esaplansin
   
4. 
   S esaplansin.
   

Algoritm sózi hám túsinigi IX ásirde jasap, ilmiy miynet etken ulli ulama Muhammed al-Xorezmiy ati menen baylanisli. Algoritm sózi Al-Xorezmiy atin Evropa alimlari tárepinen basqasha aytiliwinan kelip shiqqan. Al-Xorezmiy birinshi bolip onliq sanaq sistemasiniń belgilerin hám onliq sanaq sistemasi boyinsha tórt arifmetik ámellerdi orinlaw qaǵiydalarin tiykarlap bergen. Algoritmdi ańlatqanda, oni kórgezbeli, aniq hám kompakt kóriniske keltiriw hám ámeliyatta qollaw ushin qolayli jaǵdayda ańlatiw talap etiledi.Algoritmdi ańlatiwda tiykarinan úsh túrli usildan paydalaniladi:

1. Algoritmdi sóz arqali ańlatiw

2. Algoritmdi operator kórinisinde ańlatiw

3. Algoritmdi grafik kóriniste, yaǵniy blok-sxemalar kórinisinde ańlatiw.

Algoritmdi sóz arqali ańlatiwǵa misal kórsek:

1-mısal. A, B, C, D hám x sanlari berilgen. Eger Cx - D shárt berilgen sanlar ushin orinli bolsa, Y tıń tómendegi mánisleri esaplansin:

y=(Ax+B): (Cx-D);

Sheshiw: Dáslep Y funktsiyasin esaplaw algoritimi túsinikli boliwi ushin sóz arqali hám formula kórinisine keltiremiz:

1-keste: