1. Oqıw materialları

Lekciya teması №3: «Filosofiyalıq oydıń rawajlanıw basqıshları: Batıs filosofiyası»
Seminar teması №3: «SHıġıs hám Batıs filosofiyasında insan mashqalası»

1. Áyyemgi Greciyada birinshi bolıp Kosmostı uyġın ráwishte dúzilgen, óz-ózinen rawajlanıwshı hám ózi tárepinen basqarılatuġın sistema sıpatında súwretlewge urınġan. Álem hesh qanday qudaylar hám hesh qanday adamlar tárepinen jaratılġan emes, ol udayı bar bolıwı lazım, onı basqarıp atırġan nızamlardı insan túsinip jetiwi múmkin, olarda hesh qanday túsinip bolmaytugın sırlı nárse joq, dep tán alġan táliymat – bul:

A) Ioniya naturfilosofiyası (Milet mektebi)
B) Sofistler
C) Stoicizm
D) Peripatetikler
2. Anaksimandrdıń túsindiriwinde bul nárse – barlıq orın alġan nárselerdiń birinshi sebebi hám tiykarı; máńgilik hám sheksiz jawhar bolıp, sapa jaġınan onı tórt tábiyiy qubılıstıń birewine de baylanıstırıp bolmaydı hám sonıń menen birge ol udayı hárekette bolıp tabıladı. Úzliksiz háreket procesinde onnanqarama-karsı baslamalar bolġan ıssılıq hám suwıqlıq, qurġaqlıq hám ıġallıq jáne usıġan uqsaslar ajıralıp shıġadı. Qarama-qarsılıqlardıń usı juplıqları óz-ara tásirge kirisip, tábiyattıń hám tiri, hám óli qubılısların júzege keltiredi.
A) Suw
B) Haha
C) Ot
D) Apeyron
3. «Hámme nárse aġımda, hámme nárse ózgeredi», «Bir dár`yaġa eki márte súńgip bolmaydı» dep esaplaġan áyyemgi grek filosofı – bul:
A) Fales
B) Geraklit
C) Anaksimandr
D) Pifagor
4. Áyyemgi Greciyanıń materialistlik kóz-qarasları wákillerin kórsetiń
A) Empedokl hám Demokrit
B) Geraklit
C) Miletlik Levkipp hám Abderlik Demokrit
D) Fales
5. Afinada sofistlerdiń kelisimge kelmeytuġın dushpanı sıpatında belgili bolġan filosof kim?
A) Sokrat
B) Platon
C) Aristotel`
D) Demokrit
6. Áyyemgi Greciyanıń qaysı filosofı mámlekettiń párawanlıġı onıń puqaralarınıń qanshelli tárbiya kórgenligine baylanıslı boladı dep esaplaġan hám buġan sonshelli úlken áhmiyet berip, belgili bir jasqa jetkennen keyin balalardı ata-anaları ıqtıyarınan alıp, mámlekettiń tárbiyasına beriwdi usınıs etken?
A) Sokrat
B) Platon
C) Aristotel`
D) Demokrit
7. Polistiń (qala-mámleket) orın alġan túrlerin dıqqat penen kórip shıqqan Aristotel`diń kóz-qarasınan basqarıwdıń durıs úsh formasın kórsetiń: 1) monarxiya, 2) tiraniya, 3) aristokratiya, 4) oligarxiya, 5) politiya, 6) demokratiya
A) 1, 3, 6
B) 3, 4, 5
C) 1, 3, 5
D) 1, 2, 4
8. Seneka, Epiktet hám Mark Avreliy qaysı táliymat wákilleri edi?
A) Relyativizm
B) evdemonizm
C) Sofistika
D) Stoicizm
9. Orta ásirler Evropası filosofiyasında ma`jusiylik dini hám filosofiyası, sonday-aq eretiklerdiń adasıwlarına qarsı gúresken áyyemgi antik dáwirdiń keyingi xristian jazıwshıları qalay atlġan?
A) Apologetler
B) Patristika
C) «SHirkew ataları»
D) Sxolastika
10. Filosofiya hám xristianliqtıń bir birine tuwra kelmeytuġınlıġına dáliller keltirip, ol sonnan kelip shıqtı, xristianlıq ta filosofiyalıq tiykarġa zárúrlik joq. Iysadan keyin hesh qanday bilimge qızıġıwdıń keregi joq, Injilden keyin bolsa hesh qanday izertlewdiń zárúrligi joq, dep esaplaġan alġashqı orta ásir oyshılı kim?
A) Avreliy Avgustin
B) Kvint Tertullian
C) Forma Akvinskiy
D) Erazm Rotterdamskiy
11. Bul xristian ideologları óz shıġarmaları menen eretiklerge qarsı gúreste úlken úles qosqanlıqları ushın áwliyelik dárejesine kóterildi hám «shirkew ataları» dep ataldı. Olar basqasha qalay atalġan?
A) Apologetlar
B) Sxolastika
C) Patristika
D) Paternalizm
12. Óziniń pútkil qúdiretli quralları menen xristianlıqtıń diniy aqidaların tastıyıqlaw ushın xızmet qılıwı kerek bolġan filosofiya qanday at kóterdi?
A) patristika
B) nominalizm
C) realizm
D) sxolastika
13. Sxolastika kóz-qarasınan, haqıyqat apriori (áwelden-aq) … berilgen hám onı tiykarlash ushın barlıq logikalıq nátiyjelerdi tolıġı menen keltirip, qıyasıy sistemadan paydalanıw zárúr
A) Injil tekstlerinde
B) Insan erkinde
C) Quday ıqtıyarında
D) SHirkew ataları shıġarmalarında
14. Foma Akvinskiy tárepinen «bolmıstıń eń hálsiz kórinisi» sıpatında túsindirilgen nárse – bul:
A) SHakl
B) Erk
C) Materiya
D) Zárúrlik
15. Foma Akvinskiy táliymatında universaliylar qanday kóriniste orın alġan edi: 1) «nárselerge shekem» iláhiy aqılda; 2) «nárselerdiń ózinde» olardıń mánis-mazmunı sıpatında; 3) «nárselerden soń» abstrakt oylaw nátiyjesi sıpatında insan aqılında.
A) 1,2
B) 2,3
C) 3.2
D) 1.2.3