1 O`zbekiston Respublikasi,Belgiya, Bosniya va Burkina-faso mamlakatlarining makroiqtisodiy ko`rsatkichlarining qiyosiy tahlili Reja: Kirish

2-jadval
1994 - 2010 O`zbekiston milliy valyutasi so`mning AQSH dollariga nisbatan almashuv kursi dinamikasi

Yillar	Almashinuv kursi so`m/$	O`sishi (kamayish) surati %
		Oldingi yilga nisbatan	2011 yilga nisbatan
2011	1640,6		100
2012	1824,4	111,205	111,205
2013	1985,5	108,829	121,024
2014	2203,2	110,968	134,298
2015	2424,2	110,031	147,769
2016	2816,5	116,18	171,678
2017	3239,6	115,024	197,472
2018	8136,7	251,161	495,972
2019	8336,3	102,453	508,138
2020	9507,6	114,051	579,535

Manba:O`zbekiston Respublikasi Markaziy Bank ma`lumotlari
2-jadvalda mamlakatimiz milliy valyutasi soʼmning АQSh dollarigi nisbati keltirilgan boʼlib, 2011-yilga nisbatan 5.79 marta oshganligini ko`rishimiz mumkin. Bundan tashqari 2018-yilda 2,5 baravar oshi ketishiga mamlakatda o`tqaziilgan monetary isloholat sabab bo`lgan. Chunki o`sha vaqtda mamlkatdagi dollarning davlat narxini “qora bozor” narxi bilan tenglashtiriladi.
Umuman olganda mamlakat uchun eksport hajmining import hajmidan katta boʼlishi ijobiy holat hisoblanadi. Mamlakatimizda bu borada katta ishlar amalga oshirilmoqda. Misol uchun eksport tovarlarini ishlab chiqarishga iqtisoslashgan korxonalariga ayrim turdagi soliqlar boʼyicha imtiyozlar berilayotganligi soʼzimiz isbotidir. 2019 yilda mamlakatimizda 28.4 mlrd АQSh dollari miqdorida eksport qilingan boʼlsa, 2020 yilda bu koʼrsatkich 24.3 mlrd АQSh dollarni tashkil qilgan. Import esa aksincha kamaygan boʼlib, 2019 yilda 44.4 mlrd АQSh dollarni 2020 yilda esa 37.7 mlrd АQSh dollarni tashkil qilganini koʼrishimiz mumkin. Bu holatlar ijobiy holat boʼlib, mamlakatimiz milliy valyutasining maʼlum darajadagi barqarorligini taʼminlaydi. Bunda tashqari ushbu ko`rsatkichlarning 2020-yilda keskin kamayishiga butun dunyo bo`ylab yuz bergan pandemiyani katta sabab qilib ko`rsatishimiz mumkin.

6
3-jadval

O`zbekistonning 2011 – 2020 yillardagi eksport – import operatsiyalari dinamikasi

Yillar	YaIM mlrd. $	Tovar va xizmatlar eksporti mln. $	Tovar va xizmatlar importi mln. $	Saldo mln. $	Eksportning ulushi YaIM da % da	Importning ulushi YaIM % da
2011	60,18	15 021,3	11 344,6	3 676,7	25, 0	18,9
2012	67,52	13 599,6	12 816,5	783,1	20, 1	19,0
2013	73,18	14 322,7	13 946,9	375,8	19, 6	19,1
2014	80,85	13 545,7	13 984,3	- 438,6	16, 8	17,3
2015	86,2	12 507,6	12 416,6	91,0	14, 5	14,4
2016	86,14	12 094,6	12 137,6	- 43,0	14, 0	14,1
2017	62,08	12 553,7	14 012,4	-1 458,7	20, 2	22,6
2018	52,63	13 990,7	19 439,2	-5 448,5	26, 6	36,9
2019	59,91	17 458,7	24 292,3	-6 833,6	29, 1	40,5
2020	59,89	15 102,3	21 153,8	-6 051,5	25, 2	35,3

Manba: Oʼzbekiston Respublikasi Davlat Statistika qoʼmitasi maʼlumotlari asosida tuzilgan

3 - jadvalda mamlakatimizning 2011–2021 yillarda eksport – import operatsiyalari dinamikasi keltirilgan boʼlib, unga koʼra ushbu davrda tashqi iqtisodiy savdo balansi 2011-14 yillarda ijobiy saldoga ega bo`lgan. Demk shu davrlarda eksport importdan yuqoriroq bo`lgan va albatta mamlakat uchun ijobiy holat. Qolgan yillarda esa saldo minusda ekanligini ko`rishimiz mumkin. Eksportning YaIM dagi ulushi kamayganligi eksport hajmining absolyut miqdori kamayganligini bildirmaydi. Bu holatda YaIM ning oʼsish surʼatlari eksport hajmining oʼsish surʼatidan katta boʼlganligi sababli YaIM dagi eksportning ulushi kamayganligini koʼrishimiz mumkin. Bu holat 2015-yilda qayd etilgan.

7
4-jadval
Oʼzbekiston Respublikasida 2011-2020 yillarda mehnat resurslari dinamikasi

Yillar	Mehnatga layoqatli aholi soni ming kishi	Mehnat bilan band aholi soni ming kishi	Ishsizlar soni ming kishi	Bandlik darajasi%	Ishsizlik darajasi %
2011	17286.4	11450.0	622.4	66.2	5.0
2012	17564.3	11699.7	626.3	66.6	4.9
2013	17814.1	11951.9	639.7	67.1	4.9
2014	18048.0	12221.8	687.0	67.7	5.1
2015	18276.1	12462.0	709.4	68.2	5.2
2016	18488.9	12707.3	724.4	68.7	5.2
2017	18666.3	12925.4	837.0	69.2	5.8
2018	18829.6	12691.2	1368.6	67.4	9.3
2019	18949.0	12912.3	1335.3	68.1	9.0
2020	19158.2	12651.8	1561.0	66.0	10.5

Manba: O`zbekiston Respublikasi Davlat Statistikasi qo`mitasi malumotlar asosida tuzilgan.

4- Jadvalda mamlakatimizda 2011-2020 yillar oralig`idagi ishsizlar va mehnat bilan band aholi sonlari va foizlari keltirilib o`tilgan.Ko`rshimiz mumkinki, mehnatga layoqatli aholi soni har yili aholi soni oshgani hisobiga oshib borgan, bungan monand ravishda ishiszlar soni ham 2019-yildan tashqari qolgan barcha yllarda oldingi yilgiga nisbatan oshganini guvohi bo`lishimiz mumkin. 2020-yilga kelib ishsizlik darjasini keskin oshib ketishiga asosiy sabab 2019 yil oxiri 2020-yil boshida tarqalgan virus bo`lgan. Ushbu kasallik orqali juda ko`p aholio ishsiz qolganligi sababli ushbu ko`rsatkich sezilarli tarzda yuqorilagan. Eng kam ishsizlik darajasi20212-2013 yillarda qayd etilgan bo`lib 4,9 % ni qayda etgan. Eng ko`pi esa 2020- yilda 10,5 % gacha yetganini ko`rishimiz mumkin.

8
5-jadval
Oʼzbekiston Respublikasida 2011-2020 yillar uchun isteʼmol narxlari indeksi dinamikasi

Yillar Oʼsish koeffitsienti, oldingi oyga nisbatan, marta
2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020

Yanvar	1,009	1,009	1,010	1,010	1,008	1,008	1,008	1,027	1,015	1,006
Fevral	1,009	1,010	1,010	1,009	1,008	1,008	1,011	1,011	1,016	1,008
Mart	1,008	1,008	1,007	1,006	1,005	1,004	1,009	1,011	1,012	1,013
Aprel	1,010	1,010	1,010	1,008	1,007	1,007	1,010	1,009	1,009	1,017
May	1,002	1,003	1,003	1,002	1,003	1,003	1,009	1,008	1,007	1,003
Iyun	0,996	0,993	0,994	0,996	0,995	0,995	1,003	0,996	0,995	0,998
Iyul	0,994	0,994	0,988	0,989	0,988	0,988	1,004	0,997	0,996	0,997
Avgust	1,006	0,997	1,000	0,999	0,998	0,998	1,006	1,003	1,029	1,005
Sentyabr	1,008	1,009	1,010	1,010	1,010	1,011	1,014	1,018	1,013	1,014
Oktyabr	1,011	1,012	1,011	1,010	1,010	1,010	1,013	1,013	1,016	1,014
Noyabr	1,008	1,010	1,010	1,009	1,011	1,011	1,020	1,023	1,018	1,015
Dekabr	1,010	1,012	1,011	1,010	1,011	1,012	1,027	1,021	1,015	1,016
O`rtacha oylik	1,006	1,006	1,006	1,005	1,005	1,005	1,011	1,011	1,012	1,009

Manba: O`zbekiston Respublikasi Davlat Statistikasi qo`mitasi malumotlar asosida tuzilgan
Mamlakatimizda inflyatsiya darajasi xalqaro amaliyotda qoʼllanilganidek, isteʼmol narxlari indeksi (INI) ni hisoblashda isteʼmol savatchasiga kiritilgan 305 ta tovar va xizmatlar narxlarining oʼzgarishi asos qilib olinmoqda. Shuningdek, INI va shu kabi koʼrsatkichlargi hisoblashda va prognoz qilishda qisqa va uzoq muddatli indekslardan foydalaniladi. Indekslarning oʼrtacha oylik darajasini hisoblash xodisaning umumiy oʼzgarishini baholash uchun yetarli boʼlmaydi, buning uchun albatta oʼrtacha oylik indekslardan kelib chiqib oldingi yil dekabriga, oldingi yil mos davriga, oldingi chorakka, oʼtgan yilning mos choragiga nisbatan narxlar oʼzgarishini hisoblash zaruriyati tugʼilish mumkin bo`lad Indekslarning xossalari va xalqaro tajribada tan olingan usullardan foydalanib yuqorida sanab oʼtilgan uzoq muddatli indekslarni ham hisoblash mumkin boʼladi. yuqorida jadvalda ham so`nggi 10 yillikdagi INI larining oylik natijalari aks ettirilgan va ulardan o`rtacha yillik INI topilgan.
Ko`rib turibmizki istemol narxlari yoz oylarida eng past bo`lib, qish oylariga borib eng yuqori darajaga chiqar ekan. Chunki real ahyotda ham barcha nematlar narxi avvalgidan qimmatroq bo`lishini bu bilan bog`lahimiz mumkin bo`ladi.
9
Oxirgi o`n yillikdagi eng baland INI 2019-yida qayd etilgan bo`lib, ushbu yilda 1,012 ni tashkil etgan.