1 O`zbekiston Respublikasi,Belgiya, Bosniya va Burkina-faso mamlakatlarining makroiqtisodiy ko`rsatkichlarining qiyosiy tahlili Reja: Kirish

Umumiy chegara

1538 km

Bosniyani tashqai savdodagi asosiy sheriklari Xarvatiya, Serbiya va Montenegro mamlaktlari bo`lib ushbu mamlalakatlar Bosniya iqtisodiyotinig rivojida katta rol o`ynayotgan mamlakatlar sanaladi.

16
14-jadval
2011-2020 yillarda Bosniya milliy valyutasi markaning AQSH dollariga nisbatan almashuv kursi dinamikasi

Yillar	Almashuv kursi, marka/$	O`sish (kamayish) surati, %
		Oldingi yilga nisbatan	2011 yilga nisbatan
2011	1.51	100	100
2012	1.48	98	98
2013	1.42	96	94
2014	1.61	113.4	106.6
2015	1.80	111.8	119.2
2016	1.86	103.3	123.2
2017	1.63	87.6	108
2018	1.71	105	113.2
2019	1.75	102.3	116
2020	1.59	91	105.3

Manba: International financial statistics ma`lumotlariga asosan
Jadvaldagi ma`lumotlarda Bosniyaning milliy valyutasi bo`lmish Marka ning AQSH dollariga nisbatan kurs miqdori keltirilgan. Ko`rishimiz mumkinki, ushbu ko`rsakich 2015-yil olnigi yilga nisbatan 1,19 kuna ga oshgan. Bu 111.8 % demakdir.
Ushbu narxni 2011-yildagi bilan solishtiradigan bo`lsak, 2020-yilda 1 $ ning narxi 5.3 foizga shohidi bo`lishimiz mumkin.
Lekin ba`zi yillarda dollarning kursi pasaygan holatlarni ham kuzatayapmiz. Bunday holat 2013-yilda qayd etilgan bo`lib, 0.6 markaga narxi paslagan.
Umuman olganda, dollar kursi har yilda o`zgarib yurgan faqatgina songgi ikki yillikga kelibgina uning narxida deyarli o`zgarish kuzatilmagan.

17
15-jadval

2011-2020 yillarda Bosniyada ba`zi foiz stavkalarining dinamikasi

Yillar	Infulatisya nko`rsatkichlari %		Foiz stavkalari, %
	YaIM defelyatori	INI	Pul bozorida	depozit	kredit
2011	2.4	3.7	-	2.80	7.43
2012	0.8	2.1	-	3.18	7.33
2013	-0.2	-0.1	-	3.01	7.04
2014	1	-0.9	-	2.66	6.64
2015	1.4	-1	-	2.06	5.79
2016	1.4	-1.6	-	1.58	5.24
2017	1.7	0.8	-	1.21	4.38
2018	2.7	1.4	-	0.98	3.79
2019	2.6	0.6	-	0.91	3.29
2020	0.2	-1.1	-	0.80	3.07

Manba: World Bank va International financial statistics ma`lumotlariga asosan darajalarining miqdorini ko`rishimiz mumkin bo`ladi.
Yuqoridagi Jahon Banki va Xalqaro moliya statistiksi saytining ma`lumotlariga tayanib tuzilgan 15 – jadvalda bir nechta foiz stavkalari va inflatsiyasi
YaIM defelyatori ko`rsatkichi 2016-2020 yillardan tashqari barcha yillarda yuqoriga siljigan. Bu ko`rsatkichlarning pasaygani iqtisodiyot va mamlakat aholisi uchun juda foydali bo`ladi, chunki mahsulotlarning narxida sezilarligina pasayish kuzatiladi.
Bundan tashqar mamlakatda kredit foiz stavkasi 3-8 foiz atrofida bo`lgan. Depozit foiz stavkasi esa ancha past 0.5-4 oralig`ida ekanligini ko`rayapmiz. Bu mamlakatda Bank sohasining ancha barqaror ekanligini bilidrib turadi.
18
16-jadval
2011-2020 yillarda Bosniyada mehnat resurslari va ishsizlik darajasi

Yillar__Ishchi_kuchi_soni_mln._kishi__Band_aholi_soni_mln._kishi'>Yillar	Ishchi kuchi soni mln. kishi	Band aholi soni mln. kishi	Ishsizlar soni mln. kishi	Bandilk darajasi %	Ishsizlik darajasi %
2011	1,126	0,816	0,529	72,47	46,98
2012	1,13	0,813	0,543	71,95	48,05
2013	1,133	0,821	0,552	72,46	48,72
2014	1,12	0,812	0,549	72,50	49,02
2015	1,136	0,821	0,541	72,27	47,62
2016	1,073	0,801	0,272	74,65	25,35
2017	1,026	0,815	0,21	79,43	20,47
2018	1,254	0,802	0,451	63,96	35,96
2019	1,232	0,82	0,411	66,56	33,36
2020	1,228	0,813	0,415	66,21	33,79

Manba: International financial statistics ma`lumotlariga asosan

Yuqoridagi jadvaldan mamlakatda ishsizlik darajasi birinchi 5 yillikda ancha yuqori bo`lgan. Xattoki, aholi soni kamayishiga qaramasdan ham ishsizlik darajasi oshgan davr ham mavjudligini guvohi bo`layapmiz. Bu 2011-2015 yillar oralig`ida sodir bo`lgan. Lekin keyingi yillar davomida ancha pasayib 20.47 (2017) foizgacha tushishga erishgan. Raqamlarda aytadigan 2020-yilda 2011-yilga nisbatan ishsizlar soni salkam ikki barobargacha qisqargan. Bu albatta mamlakat iqtisodiyoti uchun juda ijobiy ko`rsatkich hisoblanadi. Chunki ushbu yilda butun dunyo bo`ylab tarqalgan pandemiya natijasida dunyoning aksariyat davlatlarida, xattoki rivojlangan mamlakatlarda ham ishsizlik darajasi oshgan bir vaqtda Bosniyada oshishi kutilmagan holatdir.

17-jadval

Bosniya mamlakatining 2011 – 2020 yillardagi eksport – import operatsiyalari dinamikasi

Yillar	YaIM mlrd. $	Tovar va xizmatlar eksporti mrd. $	Tovar va xizmatlar importi mlrd. $	Saldo mlrd. $	Eksportning ulushi YaIM da % da	Importning ulushi YaIM % da
2011	18,64	4,6	10,40	-5,8	24,678	55,8
2012	17,22	0,1	9,61	-9,51	0,5807	55,807
2013	18,17	7,9	9,85	-1,95	43,478	54,21
2014	18,56	4,2	10,50	-6,3	22,629	56,573
2015	16,22	9,8	8,73	1,07	60,419	53,822
2016	16,91	9,4	8,96	0,44	55,588	52,986
2017	18,08	11,8	10,32	1,48	65,265	57,079
2018	20,18	7	11,56	-4,56	34,688	57,284
2019	20,2	0,4	11,16	-10,76	1,9802	55,247
2020	19,96	-15,9	9,67	-25,57	-79,66	48,446

Manba: Jahon Bankining rasmiy sahifasining ma`lumotlariga asosan

Jadval orqali Bosniya YaIM dinamikasi va eksport-import ko`rsatkichlari aks ettirilgan bo`lib, saldosi ham ko`rsatilgan.
Eksport-import saldosi 2015,2016,2017 yildan tashqari hamma yilda saldo minusda chiqqan yaqini chet eldan kelgan tovarlar ketgan tovarlardan ko`ra ko`proqni tashlik etgan.
E`tabor beradigan bersak, eksport ham import har yili birvalakayiga o`sib borgan. Faqatgina 2020-yildagi karantindagi bir qancha cheklovlar natijasida tashqi savdo aylanmasida keskin kamayish kuzatilgan. Bu o`rsatkichlar mos ravishda -79.66 va 48.446 milliard AQSH dollarini tashlik etagan.


4. Burkina-fasoning asosiy mikroiqtisodiy ko`rstakichlari tahlili
Burkina Faso (Bourkina Faso) (1984 yil avgustgacha Yuqori Volta Respublikasi) — Gʻarbiy Afrikadagi davlat. BMT aʼzosi. Mayd. 274,2 ming km². Aholisi 22 673 762 mln. kishi (2022). Poytaxti Uagadugu shahri. Maʼmuriy jihatdan 45 viloyatga boʻlinadi
18-jadval

Burkina-fasoning urbanizatsiya darajasi
Shahar aholisi	29
Qishloq aholisi	71

19-jadval

Burkina-Faso bilan chegaradosh mamlakatlar
Mavritaniya	2237 km
Jazoir	1376 km
Burkina Faso	1000 km
Gvineya	858 km
Niger	821 km
Kotd ivuar	532 km
Senegal	419 km