1-rejaga shuni yozin Transkripsiya jarayoni Transkripsiya

---

1-rejaga shuni yozin (Transkripsiya jarayoni
 
Transkripsiya (biologiyada) - tirik 
hujayralarda
 irsiy axborot amalga 
oshirilishining birinchi bosqichi; 
DNK
 matritsasi asosida iRNK molekulasi 
sintezlanishi. DNK ga tobe RNKpolimeraza fermenti vositasida amalga 
oshadi. Ferment T.ning boshlanish joyi 
— promotorni tanib, unga birikadi; 
DNK qoʻsh zanjirini bir-biridan ajratadi va bu joydan boshlab, DNK 
zanjirlarining biridan nusxa oladi. Buning uchun ferment DNK zanjirlaridan 
biri boʻylab siljib boradi va komplementarlik prinsipi asosida sitoplazmadagi 
erkin 
nukleotidlarni oʻzaro tutashtirib i RNK zanjirini hosil qiladi. Ferment 
siljib borishi bilan iRNK uzunligi ortib borib, DNK zanjiridan uziladi; 
fermentning keyingi qismida DNK qoʻsh spirali yana tiklanadi. 
RNKpolimeraza fermenti nusxa koʻchirilayotgan DNK qismining oxiri 
(terminator)ga yetganida sintezlangan RNK matritsa (qolip)dan ajraladi. 
DNK qismlari har xil joyidan olinadigan nusxalar soni organizm rivojlanishi 
davomida oʻzgarib turishi mumkin. Katta Samara beradigan initsiatsiya 
(boshlanish) uchun koʻpincha promotorga nazorat qiluvchi oqsillar (mas., 
aktivator oqsillar)ning ulanishi lozim. Prokariotlarda iniatsiya bosqichidagi 
boshqarilishda oqsilrepressorlar qatnashishi mumkin. T.ning oxirini 
RNKpolimeraza, boshqa qismini maxsus oqsil "ro" tanib oladi. T.ning 
terminatsiya bosqichqdagi boshqarilishda antiterminator oqsillar va oqsil 
sintezi apparati komponentlari katnashadi. Eukariotlarda ribosomal, 
informatsion va transport RNK sintezi uchun alogʻida RNKpolimeraza 
fermenti mavjud. T. birligi skripton y
oki operonlar oʻzaro funksional 
bogʻlangan bir necha genlardan iborat. Eukariotlarda bu genlar har doim 
monogen boʻladi. Shish qosil qiladigan viruslarda teskari transkriptaza 
(revertaza) fermenti yordamida axborot RNK dan DNK ga oʻtkazilishi 
mumkin. Bu jarayon teskari T. deyiladi. 
•