1-rejaga shuni yozin Transkripsiya jarayoni Transkripsiya

Inson organizmida promoterlar 
Eukariot hujayralarda, masalan, inson hujayralarida RNK polimeraza 
bakteriya hujayrasining RNK polimerazasi kabi bevosita promoterga 

---

birikmaydi. Bunda promoterga birinchi 
boʻlib 
bazal (umumiy) transkripsion faktor deb nomlangan 
yordamchi oqsillar birikadi va RNK polimeraza uchun tayanch nuqta 
hosil qiladi. 
Aksariyat eukariot hujayra promoterlari 
TATA boks deb nomlangan 
ketma-ketlikka ega. TATA boks bakteriyalardagi 
-
101010 elementga 
qaraganda kattaroq vazifani bajaradi. Umumiy transkripsion faktorlar 
bu qismni taniydi va natijada RNK polimerazaning birikishi uchun 
sharoit yaratadi. TATA boks bundan tashqari koʻplab A va T 
nukleotidlarini tutadi, bu esa DNK zanjirlarining oson ajralishiga imkon 
yaratadi. 

---

Quyida eukariot gen promoteri tasvirlangan. Promoter 
transkripsiyaning boshlanish nuqtasidan (+1) oldinda joylashadi va 
transkripsiya boshlanuvchi saytni biroz qoplab turadi. (Kodlovchi 
zanjirda) 
5ʼ-TATAAA-3ʼ ketma-ketlikni tutuvchi TATA boksni oʻz ichiga 
oladi. Oldiniga umumiy transkripsion faktor TATA boksga birikadi. 
Keyin boshqa umumiy transkripsion faktor birikadi. Oxiri RNK 
polimeraza II va boshqa 
qoʻshimcha transkripsion faktorlar promoterga 
bogʻlanadi. 
Elongatsiya 
RNK polimeraza promoterga birikkach, transkripsiyaning keyingi 
bosqichi 
– elongatsiya boshlanadi. 
Elongatsiya bosqichida RNK zanjiri 
asosan yangi nukleotidlar qoʻshilishi hisobiga 
uzunlashadi. 
Elongatsiya davomida RNK polimeraza 
andoza zanjir deb nomlangan 
DNK zanjiri boʻylab 3ʼ-5ʼ yoʻnalishda harakatlanadi. Andozadagi har bir 
nukleotid uchun RNK polimeraza RNK za
njirining 3ʼ oxiriga 
komplimentar nukleotidlarni biriktiradi. 
[Kimyoviy reaksiya]
 

---

RNK polimeraza DNK andoza zanjiriga komplimentar RNK 
transkriptini 
5ʼ dan 3ʼ ga tomon sintez qiladi. U andoza zanjiri boʻylab 
3ʼ-5ʼ yoʻnalishi boʻyicha oldinga siljiydi va DNK qoʻsh spiralini ochadi. 
Sintezlangan RNK qisqa vaqt davomida andoza zanjirga 
bogʻlangan 
holda qoladi, 
soʻngra polimeraza olib tashlanadi, bu DNKga zanjirlarni 
yopib, yana 
qoʻsh spiral hosil qilish imkonini beradi. 
Bu misolda kodlovchi zanjir, andoza zanjir va RNK transkript ketma-
ketligi: 
Kodlovchi zanjir: 
5ʼ - ATGATSTSGTAA-3ʼ 
Andoza zanjir: 
3ʼ-TASTAGAGSATT-5ʼ 
RNK: 
5ʼ-AUGAUS...-3ʼ (nuqtalar 3ʼ oxirga hali ham nukleotidlar 
birikayotganini bildiradi) 
RNK transkript DNKning