1. Rentgen nurlarining va ularning xossalari

U
5

 U
4

 ... 

U
1
 

min
I 

min

8.5-rasm.

---

2. Rentgen nurlarning spektrlari 
Rentgen nurlarining spektral tarkibi murakkab bo'lib, elektronlar 
energiyasiga va anod materiallarining turiga bog’liq. 
Rasmda rentgen nurlari spektrining tipik shakli tasvirlangan. Rentgen nuri 
spektri qisqa to’lqin uzunlik tomondan chegaralangan min tutash va tutash spektr 
sohasida joylashgan katta intensivlikdagi bir necha chiziqli (1, 2,...) spektrlar 
yig’indisidan iborat. 
Tajribani ko'rsatishicha tutash spektr anod materialiga bog’liq bo'lmay, u 
faqat anodga urilayotgan elektronning energiyasiga bog’liq bo'lib, elektronlarning 
anodga urilishi natijasida tormozlanishi tufayli hosil bo'lar ekan. Shuning uchun 
ham rentgen nurining tutash spektri tormozlanish spektri deb ham ataladi. Bunday 
xulosa nurlanishning klassik nazariyasiga ham mos keladi, ya'ni bu nazariyaga 
ko'ra zaryadli zarrachalar tormozlanganda tutash spektrli nurlanish hosil bo'lishi 
kerak. 
Agar anod va katod orasidagi kuchlanishni orttirib borsak, tutash rentgen 
nurini qisqa to’lqin uzunlik tomondagi chegarasi ham qisqa to’lqin uzunlik 
tomonga siljib boradi. 
Rentgen nuri tutash spektrini qisqa to’lqin uzunliklar sohasidagi keskin 
chegarsini faqat kvant nazariya asosida tushuntirish mumkin. Agar elektronning 
kinetik energiyasi to’liqicha nurlanishga sarflansa, nurlanish chastotasi eng katta 
yoki nurlanish to’lqin uzunligi eng kichik bo'ladi, ya'ni 
e U = 
m
h
hc



2
2


max
min
Bu ifoda tajriba natijasiga mos keladi. Katod va anod orasidagi potentsiallar farqi 
qancha katta bo'lsa, shuncha qisqa uzunlikdagi rentgen nuri hosil bo'ladi.