1. Savol: Barbotaj nima? Javob: Bu fransuzcha so‘z bo‘lib «aralashtiraman»

42. Savol: Issiklik almashtirgich apparatlar (Teploobmenniklar) ning turlari , vazifalari, ularning 
ishlatilishi?
Javob: Javob: Issiqlik almashinish qurilmalari – sovutish, isitish, kondensatsiyalash, bug‘lanish va bug‘latish 
jarayonlarni amalga oshirish uchun mo‘ljallangan qurilmalar IAQ deyiladi. Jarayonlarni o‘tkazish shartlari va 
qurilmalarni qo‘llash sohasiga qarab, issiqlik almashinish qurilmalarining tuzilishi turlicha bo‘ladi. Ishlash 
prinsipiga qarab; sirtiy (reuperativ), regenerativ va aralashtiruvchi (gradirnya, skrubber, aralashtiruvchi 
kondensator va h) qurilmalarga bo‘linadi. Regenerativ issiqlik almashinish qurilmalarida bir issiqlik 
almashinish yuzasi galma-gal issiq va sovuq eltkichlar bilan yuvilib turadi. Agar issiqlik almashinish yuzasi 
issiq eltkichbilan yuvilib tursa, muhitning issiqligi xisobiga isiydi, sovuq eltkich bilan yuvilganda esa – o‘z 
issiqligini beradi. (bular yuzali ya’ni plastinali IAK),
Sirtiy issiqlik almashinish qurilmalarida issiqlik eltgich devor bilan ajratilgan bo‘lib, ularda bir muhitdan 
ikkinchisiga issiqlik ushbu devor orqali uzatiladi. Sirtiy issiqlik almashinish qurilmalari konstruksiyasiga 
qarab ushbu turdagi qurilmalar qobiq-trubali, «truba ichida truba», zmeyevikli, spiralsimon, yuvilib turuvchi, 
plastinali, qirrali, g‘ilofli, blok-grafitli, shnekli va hokazo bo‘lishi mumkin. 
Regenerativ issiqlik almashinish qurilmalarida bir issiqlik almashinish yuzasi galma-gal issiq va sovuq 
eltkichlar bilan yuvilib turadi. Agar issiqlik almashinish yuzasi issiq eltkichbilan yuvilib tursa, muhitning 
issiqligi xisobiga isiydi, sovuq eltkich bilan yuvilganda esa – o‘z issiqligini beradi. (bular yuzali ya’ni 
plastinali IAK), Regenerativ issiqlik almashinish qurilmalari ikkita seksiyadan tashkil topgan bo‘ladi. 
Birinchisida issiqlik eltkichdan oraliq materialga issiqlik uzatilsa, ikkinchisida esa – oraliq materialdan 
texnologik gazga uzatiladi. 
Aralashtiruvchi issiqlik almashinish qurilmalarida ikala eltkich bevositta o‘zaro aralashishi paytida issiqlik 
almashadi. Aralashtiruvchi IAQ lar bir xil yo‘lli xo‘l kondensator, qarama-qarshi yo‘lli quruq 
kondensatorlarga bo‘linadi. Bir xil yo‘lli xo‘l kondensator bug‘ni suv yordamida kondensatsiyalash uchun 
mo‘ljallangan. Kondensatorga sovutuvchi suv soplo orqali kiritiladi. Qarama-qarshi yo‘lli quruq 
kondensatorda bug‘ va sovutuvchi suvning uzaro ta’siri qarama-qarshi yo‘nalishda o‘tadi. Sovutuvchi suv 
kondensatorning yuqori qismidagi teshikli tarelkasiga yuborilsa, bug‘ esa –pastdagi tarelka ostiga yuboriladi. 
Havo esa, ushlagich orqali vakuum – nasos yordamida so‘rib olinadi. Shuning uchun xam bu turdagi 
kondensatorlarni barometrik kondensatorlar deb ataladi. Bunda ondensatsiyalash jarayoni vakuum ostida olib 
boriladi. Qurilmadagi absalyut bosim 0,01 0,02 MPa bo‘ladi.