1 sh. T. Otaboev t. I. Iskandarov

SHIFOXONALARDA ICHKI INFEKCIYALARNIIG OLDIII OLISH 
CHORALARI 
SHifoxonalarda ichki infekciyalarning keyingi vaqtda ko’p 
tarqalishiga kasalxonalarda sanitariya tartiblarining buzilishi sabab 
bo’lmoqda. Bemor kasalxona sharoitida yangi kasallikni o’ziga yuqtiradi - 
ya’ni gospital infekciyasini o’ziga oladi. Bunga sabab bemorning 
infekciyaga qarshi kurashish kuchining pasayib ketishidir. 
Gospital infekciyasi ichki va tashqi infekciyalardan iborat bo’lib, 
bular kasallar tomonidan medicina muassasalariga tashqaridan keltiriladi. 
Bunday hollarni paydo bo’lishiga quyidagi omillar sabab bo’ladi: a) bemor 
organizmining infekciyaga qarshi kurashish kuchi pasayishi; b) palata 
xonalarida kasal chaqiruvchi mikroblarning yig’ilib qolishi; v) turli
mikroblarning xona sha- 
roitiga moslashib o’sishi va ko’payishi; g) bemorlarning infekciya bilan 
zararlanashi. 

---

348
SHifoxona xodimlari orasida ham goho yuqumli kasalliklar tarqalishi 
mumkin, jumladan sil, sariq kasalliklari va boshqalar. SHifoxonalarda ichki 
infekciya kasalliklari epidemik yoki sporadik holatda tarqaladi. Kasalxona 
ichki infekciyalarining tarqalishi bemorlarning qo’shimcha kasalliklar bilan 
og’rishiga sabab bo’ladi. Ularni davolash anchagina murakkablashib, 
kasalxonada uzoq ushlab turishga to’g’ri kelmoqda. 
Kasalxona ichki infekciyasini sog’lom kishilar ham tarqatishi 
mumkin. Hozirgi vaqtda kasalxona ichki infekciyasi tarqalishining oldini 
olish faqatgina tibbiyot xodimlarining ishi bo’lmasdan, umumdavlat ishi 
bo’lib qolmoqda. Masalan, Amyerika Qo’shma SHtat-laridan olingan 
ma’lumotlarga qaraganda surunkali kasalliklar bilan davolanayotgan 
bemorlarda ichki infekciyaning tarqalishi 11,7%, ga etib, qo’shimcha 
sarflanadigan mablag’ 350 mln dollarga etmoqda. Kasalxonada ularning 
davolanishi 3 kunga uzaygan. 
Gyermaniya kasalxonalarida ichki tarqalgan infekciyalarning zarari 
oqibatida yiliga 25000 bemor o’lishi tibbiy adabiyotlarda keltiriladi. Bu 
infekciyalar asosan yuqori nafas yo’llari, o’pka, ichak, siydik yo’llari 
kasalliklarini tarqatuvchi infekciyalardir. Bolalarning kasalxona ichki 
infekciyasi siydik yo’llarini zararlaydi. 
Kasalxona ichki infekciyalarining tarqalish sabablari juda ko’p. 
Jumladan, kasalxonalarda mikroblarga qarshi olib boriladigan chora-
tadbirlarning yaxshi bajarilmasligidir. 
SHuni aytmoq kerakki, shifoxonalar ichki infekciyasi kasalliklarning 
turiga, bemor davolanayotgan kasalxonada tarqalgan infekciyaga bog’liq. 
Jarrohlik bo’limlarida ko’pincha opyeraciyadan so’nggi infekciyalar 
bemorlarning shifoxonada ko’proq davolanishiga sabab bo’ladi. Bemor 
tyerisida goho paydo bo’lgan arzimagan jarohat-lar ham infekciya tushishi 
natijasida yiringli yaraga aylanadi. 
Ko’pincha tashhis qo’yish yoki davolash maqsadlarida ishlatila-digan 

---

349
asbob-anjomlar ham organlarga infekciyalar tushishiga yoki kirishiga sabab 
bo’lmoqda. Jumladan, siydik yo’liga katetyer qo’yish - siydik qopi 
yallig’lanishini yoki siydik yo’llari yallig’lanishini keltirib chiqarishi 
mumkin. Nafas yo’llarining traxeotomiya qilinishi ayrim hollarda 
kasalning qo’shimcha infekciya bilan zararlanishiga olib keladi. 
SHifoxonalarda ichki infekciyalar tarqalishiga kasalxona xodim-larining 
mikroblarga qarshi kurashga befarq qarashlari sabab bo’lmoqda. Jumladan, 
qo’lni yaxshi yuvmaslik va dezinfekciya qilmas-lik, aseptika va antiseptika 
principlarini to’la-to’kis bajarmas-lik, bemorlarning sanitariya 
qoidalarining bajarmasliklari va boshqalar kasalxona ichki 
infekciyalarining tarqalishiga olib boradi. 
Ayniqsa, mikroblarga qarshi kurashish qoidalarining buzilishi, sog’liqni 
saqlash muassasalari binolarining eskirganligi, o’z vaqti-da remont ishlari
olib borilmasligi, tibbiy xizmatni bajarish 
uchun ishlatiladigan asbob-uskunalarning eskirib ketganliga, asboblarning 
markazlashgan styerilizaciya xonalarida dezinfekciya qilinmasligi yoki 
styerilizaciya jarayonining to’la-to’kis bajarilmasligi va boshqa sabablar 
shifoxonalarda ichki infekciyalarning tarqalishiga yo’l ochib byeradi. 
Havoni xonaga kondicionyerlar yordamida yoki ventilyaciya yo’li bilan 
berish va boshqa uslublar mikroblar kamayishiga imkon byeradi. 
Keyingi 25-30 yil ichida infekciyalar turli antiseptik, dezinfekciya 
uchun ishlatiladigan kimyoviy moddalarga, hamda antibiotiklarga nisbatan 
ham chidamligi oshganligining guvohi bo’lmoqdamiz. Mikroblar hatto 
dezinfekciya uchun ishlatiladiksh moddalarning o’zida ham rivojlanmoqda. 
SHuning uchun ham kasalxona sharoitida infekciyalarga qarshi kurashish 
borgan sari qiyinlashmoqda. 
Kasalxonalarda bemorlarii davolash jarayonida bir masalaga befarq 
qarashlik katta xatolarni keltirib chiqaradi. Jumladan bemor organizmining 
infekciyaga qarshi kurashish qobiliyati pasayib ketganda unda ko’pincha 

---

350
hujayra va gumoral himoya qilish holati susayadi. 
Masalan, leykoz, diabet, og’ir o’sma kasalliklarida, kuyganda, 
kamqonlikda, yurak-qon tomir kasalliklarida va boshqaldrda orga-nizmning 
himoya qilish xususiyati juda susayadi. Buning ustiga keyingi yillarda 
kasal a’zoning o’rniga sog’lomini qo’yish, nur bilan davolash, uzoq davom 
etgan opyeraciyalar, organizmda zarurat yuzasidan tibbiy asboblarning 
uzoq vaqt qolib ketishi va boshqalar organizmga infekciya tushishiga va 
bemor holatining og’irlashishiga sabab bo’ladi. 
Bemorlarning infekciyalar bilan zararlanishining yana sabablardan biri 
palatalardagi zichlik. Palatada har bir bemor uchun 6-10 m
2
joy ajratilishi 
kerak. Aksariyat hollarda shuncha maydonga 2-4 va undan ortiq bemor 
joylashtiriladi. Bu esa infekciyalarni muloqat yo’li bilan tarqalishiga sabab 
bo’lmoqda. 
Kasalxona xodimlarining etishmasligi, ayniqsa kichik va o’rta 
medicina ma’lumotiga ega bo’lgan hamshiralarning kamligi ularni ko’p 
bemorlar bilan ishlashiga to’g’ri keladi. Bu esa gigiena qoida-lariga zid 
bo’lib kasalxonada infekciyalarning ko’payishiga sabab bo’ladi. 
Keyingi yillarda bemorlarni davolashda bir qancha ishlar amalga 
oshirilmoqda. Bu esa bemorlar organizmiga begona bo’lgan 
infekciyalarning tushishiga olib bormoqda. Masalan, ko’p marotaba qon 
olish yoki qonga ko’p dori-darmonlarni yuborish, ayrim a’zolarga naylar 
(siydik qopiga) qo’yish va boshqalar organizmning ikkilamchi mikroblar 
bilan zararlanishiga imkon byeradi.