10 -tema. Erte jas dáwiri. Shınıģıw rejesı: Erte jas dáwirinde fizikalıq hám fiziologiyalıq rawajlanıw. Is-háreket kónlikpeleriniń rawajlanıwı

Erte jas dáwirinde sóylew tiliniń rawajlanıw ózgesheligi:

• 
  sóylew tiliniń rawajlanıwı tek ģana úlkenler menen bolģan qarım-qatnasqa emes, bálkim sol taza sózlerdiń mánisi, qásiyeti hám ámeliy xızmetine de baylanıslı boladı;
  
• 
  qáliplesip atırģan aktiv sóylew tili úlkenler menen qarım-qatnas quralına aylana baslaydı;
  
• 
  balada úlkenlerdiń kórsetpelerine boysınıwı hám olardı orınlawı menen sózlerdi tártipke salıwshı funkciyası qáliplese baslaydı;
  
• 
  sáwbetlesine situaciyalıq jaģdaydı túsindiriw arqalı situativlik sóylew tili payda bola baslaydı;
  
• 
  táriplep beriwshi sózler payda boladı;
  
• 
  bala sózler járdeminde háreketlene baslaydı;
  
• 
  átirap-dógeregindegi predmetlerdiń atların, júzlerin, háreketlerin hám kewil-keshirmelerin aytıp beriwi menen balanıń sóylew tili dógeregindegiler menen bolģan qarım-qatnası arqalı arttırģan tájriybesin sáwlelendiredi;
  
• 
  ertekler, gúrrińler hám waqıyalardı esitiwi hám túsiniwi balanıń sociallıq tájriybesiniń artıwsna járdem beredi.
  

Sóylew tiliniń rawajlanıwı balanıń qıyalınıń rawajlanıwına úlken tásir kórsetedi. Bala úlkenlerdiń sózlerine túsine baslaǵannan keyin hár túrli ertek hám waqıyalardı qızıǵıp tıńlaytuǵın boladı. Balalar ózleri biletuǵın, ózlerine jaqsı tanıs bolǵan nárseler (haywanlar, ertek qaharmanları sıyaqlı) haqqındaǵı waqıyalardı qızıǵıwshılıq penen esitedi. Bala bunday waqıyalardı esitken waqtında óziniń qabıl etiwine hám qıyalına súyenedi.
2-3 jaslı bala kóp nárseni kórgisi, kóp nárseni bilgisi hám túsingisi keledi. Dáslep sorawlar kóbinese predmetlerdiń atları haqqında bolsa, keyinirek olardıń ne nárselerge jumsalıwı haqqında boladı.
Demek, bala úsh jasqa shıqqanda sóylew tilinen baylanıs quralı sıpatında erkin paydalana alatuǵın boladı, balanıń bunday ózgesheliklerge iye bolıp barıwı onıń psixikalıq jaqtan rawajlanıwına hám ásirese, oylawınıń rawajlanıwına tásir kórsetedi.


Jaǵday. Úyge kelgen qońsı hayal hámme menen sálemlesip bolıp, shette tomsırayıp turǵan Nigaraǵa (3 jas) onı sózge tartqısı kelip sóyley basladı. Biraq, qızdıń anası qızınıń ınjıqlıǵın bildirgisi kelmey «Ol bárqulla usınday tartınshaq, sóylemeydi» - dedi.
Ananıń is-háreketine psixologiyalıq xarakteristika beriń.
Juwap. Tartınshaqlıq – bul erte jastaǵı balalar ushın tán qásiyet. Qızdıń anası bul jaǵdayda durıs háreket etpedi. Bul háreketi menen ol Nigaranıń bul qásiyetin jáne de bekkemlegendey boldı. Waqıt ótiwi menen kishkene balalar úlkeyip anasınıń hádden tısqarı ǵamxorlıǵınan bosasa baslaydı. Olar ózleriniń individual ortalıǵın keńeytip, sociallıq tájiriybe arttıra baslaydı.