Qum - (zarrachalar o‘lchami 0,5-2 mm)–10-25% miqdorida qo‘shiladi.
Plastiklikni kamaytiradigan qo‘shimchalar sifatida donali domna shlaklari va kul ham ishlatiladi.
Plastiklikni oshiradigan qo‘shimchalar – kam plastikli giltuproqlardan buyumlar tayyorlaganda ularning xossalarini yaxshilash uchun ishlatiladi. Bularga yuqori darajada plastik giltuproq, bentonit hamda aktiv yuzali moddalar - sulfit - spirt bardasi (SSB) va h.k. kiradi.
G‘ovak hosil qiladigan qo‘shimchalar. Bular g‘ovakligi katta bo‘lgan va issiq o‘tkazuvchanligi kichik bo‘lgan engil keramik buyumlar olish uchun ishlatiladi. Bu maqsadda pishirish davomida o‘zidan gaz ajratib chiqaradigan moddalar (masalan bur, dolomit kabilar SO2 gazini ajratadi), yoki yonadigan qo‘shimchalar ishlatiladi.
YOnadigan qo‘shimchalar yog‘och qirindisi, toshko‘mir kukuni kabilar – keramik buyumlarning g‘ovakligini oshirish bilan birga pishirish jarayoniga ham yaxshi ta’sir ko‘rsatadi.
Pishirish haroratini pasaytirish uchun qo‘shimchalar sifatida dala shpati, temir rudasi, dolomit, magnezit, talk kabilar ishlatiladi.
Keramik buyumlarga chiroyli ko‘rinish berish va tashqi ta’sirlarga chidamliligini oshirish uchun ularning sirti yupqa (0,1-0,3 mm) sir (glazur) yoki angob bilan qoplanadi. Sir parda kuydirilgandan keyin shishasimon qoplamaga aylanib, buyumning ko‘rkamligini oshiradi va texnik hamda ekspluatatsion xossalarini yaxshilaydi. Sir (glazur) issiqqa chidamli, mustahkam, qattiq, yuzasi yaltiraydi. Sirning shaffof va bo‘g‘iq, rangsiz va rangli, yaltiroq va xira xillari bo‘ladi. Sir tarkibida kaolin, kvars qumi, dala shpati, bo‘r, dolomit ishqoriy va ishqoriy-er metall tuzlari, bor kislota, bura, qo‘rg‘oshin, rux oksidlari va hokazolar bo‘lishi mumkin.
Giltuproqning asosiy xossalari
Keramik buyumlar olish uchun ishlatiladigan giltuproqlar quyidagi asosiy xossalar bilan xarakterlanadi: plastiklik, bog‘lash xususiyati, quritish va pishirishda kirishishi, o‘tga chidamliligi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
