11-mavzu: axborot va kommunikasiya Reja

24-Mavzu: IShLAB ChIQARIShNI BOShQARISh: OPERASION TIZIMNI YaRATISh
Reja:
24.1. Ishlab chiqarishni boshqarish mazmuni va mohiyati
24.2. Ishlab chiqarishni boshqarishda obyekt va subyekt tushunchalari
24.3. Ishlab chiqilgan mahsulot sifatini boshqarish
24.4. Sifat menejmenti. Sifatni nazorat qilish bosqichlari


24.1. Ishlab chiqarishni boshqarish mazmuni va mohiyati
Obyektiv dunyo jonsiz va jonli tabiatdan tashkil topgan. har ikkisi ham doimo rivojlanishda va harakatda bo’ladi. Shu sababli ular boshqarishga muhtojdir. Shunga binoan boshqaruv ham ikki asosiy turga bo’linadi:

• 
  jonsiz tabiatni boshqarish;
  
• 
  jonli tabiatni boshqarish.
  

Boshqarishning bu turlaridan har biri, o’z navbatida, bir necha xillarga bo’linadi. Masalan, jonli tabiatni boshqarish:

• 
  jamiyatni boshqarish;
  
• 
  jamoat tashkilotlarini boshqarish;
  
• 
  ishlab chiqarishni boshqarish;
  
• 
  xodimlarni boshqarish kabilarga bo’linadi.
  

Boshqaruv ijtimoiy rivojlanish mahsuli va ijtimoiy mehnat jarayonining obyekti zaruriy unsuridir. Binobarin, har qanday nisbatan katta miqyosda amalga oshiriladigan bevosita ijtiomiy yoki birgalikda qilinadigan mehnat idora qiluvchiga ma’lum darajada muhtojdir. Bu idora qiluvchi yakka ishlar o’rtasida uyg’unlik o’rnatadi va ishlab chiqarish organizmining mustaqil organlari harakatidan farq qilib, butun ishlab chiqarish organizmining harakatidan kelib chiqadigan funksiyalarni bajaradi.
Ishlab chiqarishni boshqarish deganda ishlab chiqarish doirasida amalga oshiriladigan rahbarlik, tashkilotchilik va ma’muriy harakterdagi alohida faoliyat tushuniladi. Bunday boshqarishda ikki tomon:

• 
  ijtimoiy-iqtisodiy;
  
• 
  tashkiliy-texnik tomonlar farq qilinadi. Bu har ikkala tomonlar o’zaro bog’liqdir, lekin ishlab chiqarishning borishiga ijtiomiy-iqtisodiy tomon hal qiluvchi ta’sir ko’rsatadi, chunki ishlab chiqarishni boshqarish yeng avvalo, odamlarni, ularning mehnatini boshqarishdir.
  

Ijtimoiy mehnat taqsimotiga ko’ra boshqaruv: sanoat ishlab chiqarishini, qishloq xo’jalik ishlab chiqarishini, transportni, savdoni va hokazolarni boshqarishga bo’linadi.
Hududiy boshqarish darajasiga ko’ra boshqaruv: tuman viloyat, mamlakat miqyosidagi ishlab chiqarishni boshqarish turlariga bo’linadi.
Boshqarishga korxona nuqtai nazaridan quyidagicha ta’rif berish mumkin.