11-Мавзу: Бошқарув ҳисобининг назарий асослари

Харажатлар ҳақида тушунча ва уларнинг туркумланиши.

Корхоналарда харажатлартурлари ва моддаларининг юзага келиши
Уларнинг асосий, молиявий ва инвестиция фаолиятидан келиб чиқади. Ишлаб чиқариш корхоналарининг харажатлари асосан хом-ашё, материаллар, ёқилғи ва меҳнатга ҳақ тўлаш харажатлари кабилардан иборат бўлади.
Ишлаб чиқари моддий харажатлари (қайтариладиган чиқитлар қий. Чиқариб ташланган ҳолда)
Ишлаб чиқаришга тегишли бўлган ижтимоий суғурта ажратмалари
Ишлаб чиқариш аҳамиятига эга бўлган бошқа харажатлар.
Асосий воситалар ва ишлаб чиқариш аҳамиятига эга бўлган номоддий активлар амортизацияси
Ишлаб чиқариш хусусиятига эга бўлган меҳнатга ҳақ тўлаш харажатлари
Харажатлар иқтисодий мазмунига кўра қуйидагича тартибда гуруҳланади:
Ишлаб чиқариш харажатлари қўйилган вазифаларига мувофиқ
Калькуляция моддалари- маҳсулотлар таннархини аниқлаш хизмат қилади.
Харажат элементларилари- ишлаб чиқариш харажатларини иқтисодий мазмунига қараб аниқлаш ва тегишли сметалар тузишга асос бўлади.
Харажатлар маҳсулот таннархига киритилишига кўра
Бевосита харажатлар
Билвосита харажатлар
Бевосита меҳнат харажатлари
Билвосита меҳнат харажатлар – эса маҳсулотлар ишлаб чиқариш билан боғлиқ бўлмаган, уларга маъмурий-бошқарув харажатлари, бошқарув асбоб-ускуналарини сақлаш ва фойдаланиш харажатлари киради.
Ишлаб чиқариш жараёнидаги операциялар бухгалтерия ҳисобида қуйидаги счётлар гуруҳидан фойдаланилади:
2010-”Асосий ишлаб чиқариш”;
2310-”Ёрдамчи ишлаб чиқариш”;
2510-”Умумишлаб чиқариш”;
2610-” Ишлаб чиқаришдаги брак”;
3110-”Олдиндан тўланган ижара ҳақи”;
3120-” Олдиндан тўланган хизмат ҳақи”;
3190-”Бошқа бўнак харажатлар”;
8910-” Келгуси харажатлар ва тўловлар резерви”.

Жавобгарлик марказлари бўйича харажатлар ҳисобини ташкил этиш ва унинг турлари

Жавобгарлик марказлари - бу
Бошқарув ҳисоби тизимида муҳим объект ҳисобланиб, бошқарув ҳодимлари фаолиятини ташкил этишга йўналтирилган янги психологик талқиндир. Унинг асосий мақсади назоратдан кўра кўпроқ ўзини бошқаришда бошқарув ҳодимларига ёрдам беришдир.
Жавобгарлик марказлари бўйича ҳисобни ташкил этишнинг мақсади фаолият харажатлари ва даромадлари ҳақидаги маълумотларни алоҳида умумлаштириш ҳамда улар бўйича мавжуд четланишларни бўлинмалар зиммасига юклашдан иборат.
Жавобгарлик марказлари корхонани ишлабчиқариш ташкилий тузилмаси билан боғланганлиги
Жавобгарлик марказларида фаолият ҳажмини аниқлаш, харажатларни ҳисоблаш
Ҳар бир менежерларининг ваколатлари ва жавобгарлигини аниқ белгилаш.
Менежерлар ўтган давр у-н марказ фаолияти таҳлилини ўтказиш ва истиқболли режалар тузишда фаол иштирок этишлари лозим.
Ҳар бир жавобгарлик маркази у-н ички ҳисобот шаклларини ўрнатилиши
Жавобгарлик марказларига бўлиниши учун асосий талаб