11-мавзу: Ёғоч устуннларни лойиҳалаш ва ҳисоблаш. Режа

2- расм. Ўзгарувчан кўндаланг кесимли ёғоч устунни бикр таяниши: 1 - анкер; 2 - ўтиргичлар; 3 - болтлар; 4 - елимланган арматура қозиқлар.

Устун баландлиги бўйича ўзгарувчан тўғри тўртбурчак кўндаланг кесимли устунлар таянчга бикр, юқори уч қисми эса том ёпма конструкциясига шарнирли бириктирилади (2-расм). Бундай устунларнинг юқори учининг кўндаланг кесим ўлчамлари мустаҳкамлик шарти бўйича, қуйи учи кўндаланг кесими ўлчамлари эса устуннинг рухсат этилган чегаравий эгилувчанлиги бўйича аниқланади. Қуйи учининг ўрта қисмида учбурчаксимон кертиш қилиш тавсия қилинади. Бунда сиқилишдаги нормал кучланишлар эгилишда чекка ён томонларида марказлашиб тўпланади, ички жуфт кучларнинг эгилишдаги елкаси ортади ва таянчдаги маҳкамлаш элементларидаги зўриқишлар камаяди.

Максимал эгувчи момент таянчда ҳосил бўлади:

(8)
бу ерда: бўйлама N куч шартли ўққа нисбатан е  (h-h0)  2 га тенг эксцентриситет билан таъсир қилади; N - бўйлама вертикал куч; --шамол таъсирида ҳосил бўладиган сўрувчи куч; l -устун узунлиги ; Н- таянчдаги ташқи кучлардан ҳосил бўладиган горизонтал таянч реакцияси (таянчдаги максимал кирқувчи куч қиймати Q  Қl;
Q - кирқувчи куч; Қ - шамол босим кучи).
Бундай устунлар сиқилиш - эгилиш бўйича мустаҳкамликка текширилади:
, (5.48)
Бундай устунлар сиқилиш - эгилиш бўйича мустаҳкамликка текширилади:
(9)
Таянчдаги устун кесимининг инерция радиуси га, таянчдаги инерция моменти- , а-келтирилган уйиқ баландлиги. Кўндаланг кесимнинг ўзгаришини ҳисобга олувчи коэффициент - КН ,
(10)
Устиворлик коэффициенти- , (10) га тенг
Устунни эгилишидаги деформацияни ҳисобга оладиган коэффициент- ни қуйидаги формула ёрдамида аниқлаймиз:
бу ерда (5.51)
А- таянчдаги тўлиқ кўндаланг кесим юзаси, чунки кертиш устунни деформациясига таъсир кўрсатмайди.