124 elimízdiń repressiyaǵa ushiraǵan ardaqli azamatlariniń aqlaniwi

Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS) 
ISSN (online): 2181-2454 
Volume 2 | Issue 8 |August, 2022 | SJIF: 5,965 | UIF: 7,6 | ISRA: JIF 1.947 | Google Scholar | 
www.carjis.org 
DOI:
10.24412/2181-2454-2022-8-124-134 
 
E-mail: [e-mail] 
133 
Mámbetnazar Qudaynazarovlar atılǵan edi. Áwez xoja bek hám onıń áwladları, Iniyat 
bolıs Niyazov, Qutlımurat biy Tájimuratov (bala biy), Ismetullaev Abdújáliy, 
Baqawatdinov Iniyat iyshan, Atawullaev Xaliyla Axun iyshan, Nurıllaev Kárimberdi 
san Axun iyshan, Bekbawıl qazı, Axun Shalımbetov, Mustafaev Zákir maqsım hám 
taǵı basqalar, birneshe insanlar
2
xanlıq basqarıwdıń jábirlerin kórdi, patsha 
Rossiyasınıń koloniyalıq sıyasatınan xorlandı. Bolsheviklik sıyasatlar hám 
ideologiyasınan, qataǵanlıq tártiplerden jábir shekti. Elim jurtım dep, biygárezlik 
ushın gúreskenlerdi Stalinlik terror, repressiya háwij alǵan jılları huqıqsız etti, 
kópshiligi sheyit ketti...![12] 
El-jurtımız óziniń kóp ásirlik tarıyxı dawamında qáwip-qáterlerdi neshe ret 
bastan keshirgen, olardıń jábirin tartqan. Usınıń sebebinen tilimiz, dinimiz hám 
mánawiyatımız bir payıtlar qanday qáwip astında qalganın bárshemiz jaqsı bilemiz. 
Ane usı qayǵılı ótmish, basıp ótken mashaqatlı jolımız bárshemizge sabaq bolıwı, 
búgingi haqıyqatlıqtı tereń talqılay otırıp, bar qáwiplerge qarata mudamı sergek bolıp 
jasawǵa shaqırıwımız lazım. Bul haqıyqatlıq adamzat tariyxında kóp mártebe óz 
tastıyıqlawın tapqan. Totalitar sistemada insan huqıqları ayaq-astı boldı, birneshe 
insanlardı "Xalıq dushpanı‖ ―Milletshil‖, "Shet el jansızı‖, ―Kontrrevolyucioner" hám 
taǵı basqa da ayıplar menen nahaqtan gúnálandı. Olardıń ismlerin qayta tiklew, 
mángilestiriw, jańa ásir áwladlarınıń parızı hám qarızı dep túsinemiz. Ayırım 
maǵlıwmatlarǵa qaraǵanda elede ismi sháripi anıqlanbaǵan on mıńǵa shamalas 
adamlardıń repressiyaǵa ushıraǵanlıǵı belgili. Sonıń ushında Repressiya dáwiri 
boyınsha ilimiy jumıslardı elede keńirek alıp barıw, repressiyaǵa ushıraǵan 
adamlardıń tuwǵan tuwısqanlarınıń táǵdiri, repressiya dáwirin kórgen esitken 
adamlardan házirgi zaman texnikalıq qurallardan audio, video jazıwların jazıp alıw 
arxivlik dereklerdi izertlew, olardı keń jámiyetshilikke tanıstırıw búgingi kúnniń baslı 
wazıypalarınıń biri dep oylayman.[13] 
1928-1929-jılları latın grafikasına ótiwge baylanıslı bolshebikler arab tilinde 
jazılǵan qol jazbalar menen kitaplardı joq etti, belgili diniy ǵayratkerler Inyat iyshan 
Baqawatdinov, Xalila axwin Atawliev, paqratdin iyshan Munaydarov, Tansıq xoja 
Urınbaev, Kárimberdi axwın Nurıllaevlar nahaqtan Ayıplanıp, atıw jazasına 
tartıldı.[14]