124 elimízdiń repressiyaǵa ushiraǵan ardaqli azamatlariniń aqlaniwi

Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS) 
ISSN (online): 2181-2454 
Volume 2 | Issue 8 |August, 2022 | SJIF: 5,965 | UIF: 7,6 | ISRA: JIF 1.947 | Google Scholar | 
www.carjis.org 
DOI:
10.24412/2181-2454-2022-8-124-134 
 
E-mail: [e-mail] 
129 
―Qaraqalpaqstan‖ jurnalları jáne taǵı basqa da atamadaǵı gazeta-jurnallardan, 
konferenciya 
materiallarınan 
paydalandım. 
Qaraqalpaqstanda 
quwdalawǵa 
ushıraǵanlar haqqında elede tereńirek úyrenip barsaq tariyxımızdı biliwge, onıń jaqsı 
táreplerin keń jámiyetshilikke jetkeriw arqalı ósip kiyatırǵan jas áwladtı Watan 
súyiwshilik ruwxında tárbiyalawda úlken áhmiyetke iye. El ushın, xalıq ushın, 
mádeniyat hám ruwxi‘yliq ushın, keleshek áwladtıń erkinligi, azat hám abat jasawı 
ushın gúresken el perzentlerin eslewimiz, húrmet etiw seziminde bolıwımız orınlı. [7] 
Tariyxshi‘ O. Yusupov ta elimizde sovet hu‘kimetinin‘ repressiya qi‘lg‘an 
ulamalar haqqinda jazdi‘. 1992 jili‘ ―Erkin Qaraqalpaqstan‖ gazetasinda ―Arxiv 
ga‘ziynelerinen‖ maqalasi repressiya qurbanlarina bag‘ishlandi. 2001 ji‘li‘ ―Ustaz 
joli‘‖ ga‘zetasi‘nda ―Umi‘t bolmas ulamalar‖ atli‘ maqalasinda Qaraqalpaqstanli‘ 
repressiya qurbanlari bolg‘an ulamalar dizimin keltirip o‘tken. 
Q.Naimov, G‘.Xojaniyazovti‘n‘ ―Imam iyshan-qaraqalpaq xalqinin‘ ulli‘ 
ulamasi‘ ha‘m ag‘arti‘wshi‘ tulg‘asi‖, A.Da‘wletmuratovtin‘ ―Sa‘lmen iyshan‖, 
―Nuri‘mbet axun‖, M. Quwg‘inbaevtin‘ ―A‘yimbet iyshan‖, T. A‘bdimuratovtin‘ 
―Repressiyag‘a ushi‘rag‘an ulamalar: Salmen iyshan Kamal uli‘, Purxan iyshan 
Qayi‘pnazar uli‘, Allanazar axun Qosnazar uli‘, Qa‘limbet axun O‘temurat uli‘‖ , M. 
Jumanazarovanin‘ ―Eshim axun ha‘m onin‘ u‘rim-putaqlari‘‖, E.U‘senov 
―Iyshanqala, g‘ayri‘ jurttag‘i Qaraqalpaqlar‖ shig‘armalarinda repressiyag‘a 
ushirag‘an ulamalar ha‘m olardin‘ ja‘birlengen jaqinlari‘ haqqinda jazdi‘. 
Repressiyaǵa ushıraǵanlar haqqında professor B.A.Qoshanov hám 
Q.A.Hákimniyazovlar 2015-jıl ―Qaraqalpaqstanda 1929-jılgı xaliq ko‘terilisi: tariyxı, 
tariyxnaması, derekleri‖, sonday-aq. ―Qaraqalpaqstan jurnalistleri repressiya 
jıllarında‖ 
atamasındaǵı 
oqıw-metodikalıq 
qollanbası 
1917-1941-jılları 
Qaraqalpaqstandaǵı jurnalistler hám baspa sóz xızmetkerlerinniń xalıq iskerligi, 
dóretiwshiligi, repressiyaǵa ushıraǵanı tariyxıy ádebiyatlar hám arxiv hújjetleri 
tiykarında bayan etiledi. Bul kitaplar 1929-jılǵı Qaraqalpaqstandaǵı kóterilisti 
úyreniwde bahalı qollanba bolıp esaplanadı.
Sonday-aq, usı dáwirdegi jurnalistika tariyxın úyreniwde dáslepki miynetlerdiń 
biri retinde kórsetiwge boladı. Repressiyaǵa ushıraǵanlardıń ómir jol hám xalqımız 
ushın xizmetleri haqqında kólemli hám bahalı maqala jazǵanlardıń biri ádebiyatshı 
Q.Bayniyazov ―Tań juldızlar‖ atamasındaǵı kitabın shıǵarıp, bunda Qaraqalpaqstanda 
XX ásirde elimizdiń rawajlanıwına úles qosqan jámiyetlik hám mámleketlik iskerler, 
mádeniyat hám kórkem óner gayratkerleri dárejesine deyin ósip jetilisken jaslarǵa 
órnek bolatuǵın úlgili ómir jolı haqqında maǵlıwmatlardı keltirip ótedi. Repressiyaǵa 

---