13-мавзу: корхоналарнинг молиявий барқарор-лигини ифодаловчи кўрсаткичлар таҳлили режа

n
Кк = П А ij
i=1
Бунда А - молиявий барқарорликни ифодаловчи ўз
маблағлари билан боғлиқ кўрсаткичлар миқдори;
i - кўрсаткичларнинг тартиб сони (i= 1,n);
n - кўрсаткичларнинг умумий сони;
П - кўпайтириш белгиси;
ij - ҳар бир i - кўрсаткичнинг индивидуал индекси.

Ушбу модулга молиявий барқарорликни ифодаловчи кўрсаткичларнинг учтаси киритилган. Булар бир хил ўлчамга эга. Аммо уларнинг йўналиши ҳар хил. Уларни бир хил йўналишга ҳам келтириб олиш лозим, чунки хусусий капиталнинг концентрацияси ва унинг ҳаракатчанлиги коэффициентларининг кўпайиши натижасида молиявий барқарорлигининг яхшиланишидан далолат берса, молиявий қарамлик коэффициенти эса, унинг тескариси. Шу учун молиявий қарамлик коэффициентини ҳам бир хил йўналишга келтириб оламиз. Бунинг учун молиявий қарамлик коэффициентини бирга бўлиб олиш лозим.

Агар бирни шу кўрсаткич индексига бўлиб олинса чиққан натижанинг кўпайиши молиявий барқарорликнинг яхшиланаётганлигидан далолат беради ва бошқа кўрсаткичлар билан бир хил йўналишга эга бўлади.
Бизнинг мисолимизда комплекс кўрсаткич 0,869 ни
1
(0,967 х ----------------- х 0,932)
1,037
ташкил қилади ёки ушбу миқдорни 86,9 % деб ҳам қабул қилиш мумкин. Комплекс кўрсаткич ҳажмидан ҳам кўриниб турибдики, ушбу корхонанинг хусусий капитал билан боғлиқ молиявий барқарорлиги сусайган.
Молиявий барқарорликнинг ўз маблағлари билан боғлиқ гуруҳини яхшилаш учун шу кўрсаткичларининг ҳар бирига таъсир қилувчи омилларини аниқлаш ва уларни ҳисоблаш лозим. Масалан, ўз маблағларининг ҳаракатчанлик (моневрлик) коэффициентига (Кхк) қуйидаги омиллар таъсир қилади:
1. Умумий ҳаракатдаги маблағларнинг тўпланиш (концентрацияси) коэффициенти. (Кухм) ушбу кўрсаткич (омил)ни аниқлаш учун умумий ҳаракатдаги маблағларни (Ухм) корхонанинг умумий мулкига (баланс суммасига) (Б) бўлиш лозим.
Ухм
Кухм = ------------
Б

Ушбу омилни шартли равишда «Х₁», деб қабул қиламиз. Ушбу омил миқдорининг кўпайиши хусусий капитал харакатчанлигига ижобий таъсир қилади.

2. Асосий воситалар ва оборотда бўлмаган маблағларнинг (Авот) барча маблағлар (Б) билан таъминланиш коэффициенти. Ушбу кўрсаткични (Кавот) аниқлаш учун қуйидаги формуладан фойдаланамиз: