15 – Мавзу метод ва методология: асосий тушунчалар

Миқдор ўзгаришларининг сифат ўзгаришларига ўтиши қонунининг моҳияти
+онун
тузилиши
Қонуннинг амал
қилиш мезанизми
Сифат-пред-метга айний бўлган аниқ-лик-предметни тавсифлайдиган хоссалар йи-ғиндиси
Сон предметга айний бўлмаган аниқлик предмет тараққиётининг узунлиги, кенглиги, хажми тавсифлайдиган хоссалар йиғиндиси
Сифат
Сон
Сон ўзгаришлари:
- янги сифат хоссасининг аста - секинлик билан тўпланиши;
- мавжуд сифат доирасидаги ҳар қандай ўзгариш
Сифат ўзгаришлари:
- эски сифатдан янги сифатга ўтиш
Меъёр (аниқлик бирлиги)
Сакраш (ўзгаришларнинг узилиши)
Тараққиёт соннинг сифатга ўтиши билан эмас, балки эски сифатнинг янги сифатга ўтиши шаклида амалга ошади.
Тараққиёт сон ўзгаришларининг сифат ўзгаришларига ўзаро ўтишдир.
МИҚДОР ЎЗГАРИШЛАРИНИНГ СИФАТ ЎЗГАРИШЛАРИГА ЎТИШИ ҚОНУНИ
Инкорни инкор қонуни: янгилик доимо эскиликни инкор этади ва унинг ўрнини эгаллайди, аммо аста секин ўзи ҳам эскига айланади ва янада янги билан инкор этилади. Масалан, ижтимоий-иқтисодий жараёнларнинг ўрин алмашиши (тарихий жараёнга цивилизацион ёндашувда), уруғ эволюцияси (болалар қисман ота-оналаридир, аммо янги поғонада) ва х.к.
Эски шаклларнинг янгилари томонидан инкор этилиши – муқаррар ривожланишнинг сабаб ва механизми
Ривожланишнинг йўналганлик масаласига асосий нуқтаи назарлар
Ривожланиш – фақат муқаррар жараён, қуйи шакллардан юксакларига ўтиш, яъни юксалиб борувчи ривожланиш
Ривожланиш юқорига ва пастга қараб йўналиши мумкин. Амалиёт шуни кўрсатадики, мазкур нуқтаи назар ҳақиқатга энг яқиндир: ривожланиш юқорига ва пастга йўналиши мумкин, аммо умумий йўналиш юқоригадир. Масалан, тарихий жараён, юқорига ривожланиб боради, бироқ таназзуллар билан бирга – Рим империясининг гуллаб яшнаши унинг таназзулга учраши билан ўрин алмашади, кейин Европанинг юқорига интилувчи янги ривожланиши давом этаверди (Ренессанс, янги давр ва х.к.).
Ривожланиш тўғри чизиқ бўйлаб ҳаракатланмайди, балки спирал кўринишига эга, спиралнинг ҳар янги айланаси эскисини такрорлайди, лекин, янги сифат босқичида.
Ривожланиш тартибсиздир ва ҳеч қандай йўналишга эга эмас.