15-ma’ruza. Mavzu. Dumalash va sirpanish podshipniklari. I. Mа`ruzа rеjаsi

Podshipnikning kinematikasi. Podshipnik kinematikasini tushunish uchun ichki halqasi 
aylanadigan qilib o’rnatilgan podshipnik detallari uchun to’zilgan tezliklar planidan 
foydalanamiz (15.3-rasm). Unda: 
60
1
1
n
D
v


m/s 
2
1
0
v
v

m/s 
Sharikning (yoki rolikning) o’z o’q atrofida aylanish chastotasi, 
sh
sh
sh
sh
d
nD
d
v
d
v
n
2
2
60
60
1
1
0





min
-1
bo’ladi. Separatorning aylanish chastotasi sharikning val o’q atrofida aylanish chastotasiga
teng 
bo’lib, quyidagicha ifodalanadi: 
1
0
1
0
60
/ 2
2
c
ø
v
D
n
n
n
D
D
d


 


Demak, separator val bilan bir yo’nalishda uning aylanish chastotasidan ikki marta kichik 
tezlik bilan aylanadi. 
Shariklar halqa sirtiga aba yoy bo’yicha tegib turadi. Sharik o’qi atrofida aylanganda a va 
b nuqtalarning aylana tezliklari turlicha bo’ladi. Bu degan so’z, shariklar halqa sirtida sof 
dumalash bilan harakatlanmay, balki sirpanish hodisasi ham sodir bo’ladi, demakdir. Bu hol 
shariklarning yeyilishiga va qo’shimcha quvvat sarflanishiga olib keladi. 
Rolik sirtining har bir nuqtasi rolikning o’qida bir xil masofada joylashadi. Shuning 
uchun roliklar sof dumalash bilan harakatlanadi. Demak, bu podshipniklarda bekorga 
sarflanadigan quvvat sharikli podshipniklardagidan kam bo’ladi. 
Podshipniklarning yemirilishi va hisoblanishi. Dumalash podshipniklari, asosan, 
ulardagi detallar ish sirtlarining yemirilishi oqibatida ish qobiliyatini yo’qotadi. Ish sirtining 
yemirilishi deganda sharik va halqa sirtlarining yeyilishi va uzoq vaqt ishlaganda toliqish 
hodisasi ro’y berib, sirtlarning uvalanib ketishi nazarda tutiladi. Bundan tashqari, 
separatorlarning sinishi, sharik va roliklarning burdalanib ketishi, halqalarning darz ketish hollari 
ham tez–tez uchrab turadi. Og’ir yuklamali podshipniklarda halqa sirtidagi ariqchalarning 
ezilishi natijasida podshipnik ishini yomonlashtiruvchi botiqliklar ham hosil bo’lishi mumkin. 
Hozirgi vaqtda dumalash podshipniklarini hisoblash usuli sirtlarning uvalanishga 
chidamliligini hamda plastik deformasiya (ezilish) jihatidan olganda statik yuk ko’tara olish 
qobiliyatini aniqlashga asoslangan. Yemirilishning qolgan turlarini hisobga oluvchi usul haqida 
hozircha biror narsa deyish qiyin, chunki u juda ko’p tasodifiy faktorlarga bog’liq. Umuman