18-мавзу: энг янги даврда англия, франция, германия ва ақШ
Download 0.66 Mb. Pdf ko'rish
|
Lekciya-8
Saylaw reformaları. 1919-jılda «sol» (shep) siyasiy gruppirovkalardıń proportsional
saylaw sistema engiziw haqqındaǵı talabı qánaatlandırıldı. 1919-jılǵı saylaw nızamı majoritar hám proportsional saylaw principleriniń qosılıp ketkenligin názerde tuttı. Buǵan kóre hár bir departament 75 mıń xalıqtan bir deputat saylaǵan. Departamentlerde saylanǵan deputatlar sanı sol Departamentte jasawshı xalıqtıń sanına baylanıslı bolǵan. Hár bir partiya yamasa partiya birlespesi kandidatlardıń bólek dizimi menen shıqqan. Biraq, saylawshılar pútkil dizimge emes, bálki dizimdegi hár bir bólek kandidatqa dawıs bergen. Bunda olar túrli dizimlerdegi kandidatlarǵa dawıs beriw huqıqına iye bolǵan. Ulıwmalıq kópshilik dawıs toplaǵan kandidat saylaǵanı esaplanǵan. Eger hámme mandatlar joqarıda kórsetilgen tártipte bólistirilmegen bolsa ǵana proportsional sistema principi qollanılǵan. Bunda júdá quramalı esap-kitaplar ótkerilgen: 1) departamentler boyınsha dawıs bergenler sanı mandatlardıń ulıwma sanına bólingen; 2) bir dizimge kiritilgen kandidatlar ushın berilgen dawıslardıń ulıwma sanı bolsa, onda kórsetilgen kandidatlar sanına bólingen. Birinshisi “saylaw kriteryası” dep, ekinshisi “orta dizim” deb atalǵan. Hár bir dizim “orta dizim”nen qansha “saylaw kriteryası”na iye bolsa, sonsha mandat alǵan. Jańa nızamǵa qaramay, xalıqtıń teń emes bólistiriliwine tiykarlanǵan eski saylaw okrugları saqlanıp qalǵan. Mısalı, Tómen Alptıń awıl departamentinde 90 mıń xalıq hám 32 mıń saylawshı 5 deputat saylaw huqıqına iye bolǵan bir waqıtta (yaǵnıy 6 mıń saylawshı hám 18 mıń xalıqqa 1 ewden deputat), Nor óndiris departamenti 1 million 788 mıń kisi hám 522 mıń saylawshınan barı joǵı 23 deputatlıq mandatına, yaǵnıy hár 22 mıń saylawshı hám 77 mıń xalıqqa 1 deputatlıq ornına iye bolǵan. 1927-jılda majoritar saylaw sisteması tolıq qayta tiklengen. 1927-jılǵı nızamǵa tiykar Franciya jáne onıń teńiz artı biylikleri 612 saylaw okruglarına bólingen. Biraq, saylaw huqıqınan tek francuzlar paydalanǵan, koloniyalar xalqı ilgeri sıyaqlı saylaw huqıqına iye emes edi. Download 0.66 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling