2 – ma'ruza mavzu: Tog` jinslarining g’ovakligi, yoriqligi va kovakliligi

G`ovaklik kanallari o’zlarining kattaligiga qarab neft 
va gaz qatlamlarida uch turda bo’ladi:

1. Yirik kapillyar kanalchalar - diametri 0,5 mm dan 
yuqori; 

2. Kapillyar kanalchalar - diametri 0,5 dan 0,0002 mm 
gacha; 

3. O’ta mayda kapillyar kanalchalar - diametri 0,0002 
mm dan kichik. 

---


Birinchi tur kanalchalaridan neft, suv va gaz bemalol 
harakatlanadi.

Ikkinchi tur kanalchalarda esa kapillyar kuchlar 
natijasida harakatlanish bo’ladi.

O’ta mayda kapillyar kanalchalarida umuman harakat 
bo’lmaydi. 

Tog` jinslarining g`ovakliligini ta'riflashda to’liq 
g`ovaklilik koeffitsienti hamda tog` jinslarining statik yoki 
dinamik holatini harakterlovchi statik foydali hajm va 
dinamik hajm tushunchalari ham mavjud. 

---

 

Tog` jinslari g`ovakliligini aniqlashning bir necha 
usullari bor. 

1. Tog` jinsi namunasini kukun holiga keltirish. 

2. Namunani to’yintirish (Preobrajenskiy) usuli. 

3. Namunani parafinlash (Mel'cher) usuli. 

4. O’lchash asbobi (porozimetr) yordamida aniqlash. 
  

---


Neft va gaz qatlamlari qanday tog` jinslaridan tashkil 
topganligiga qarab g`ovaklik keng ko’lamda o’zgarishi 
mumkin. Masalan:

qumtoshlarda 8 - 10 % dan 22 - 25 % gacha,

ohaktoshlarda 1 - 2 % dan 10 - 12 % gacha va h.k.

Tog` jinslarining g`ovakliligi donadorlik, 
zarrachalarning qanday joylashganligi bilan bir qatorda 
qatlam bosimi va haroratiga ham bog`liq, qatlam 
bosimining ortishi g`ovaklikni kamaytirib, haroratning 
ortishi esa g`ovaklikni birmuncha oshishiga olib keladi. 

---

---

