2-bob tortuv harakat tarkibining qoldiq resurslarini baholash bo‘yicha mavjud usul va yondashuvlar tahlili

2.3. Charchoqning shikastlanishiga ta’sir qiluvchi kuchlanishlar holatini hisobiy bog‘liqliklarini baholash
Bu yerda, zarar etkazuvchi kuchlanishlarni hisoblashning umumiy formulalarini keltiramiz. Maksimal kuchlanish quyidagicha aniqlanadi:

bunda, – vertikal dinamika koeffitsienti.

Bu yerda, kuzov elementlari uchun "-" belgisi; ressorali aravachalar va balkalarning qismlari uchun "+" belgisi; – ressorali osmaning umumiy statik egilishi, m; - manyovr ishlari bajarish vaqtida harakat tezligi, m/s.
Minimal kuchlanish sikllari :
(2.3)
Agar barcha kuchlanishlar hisoblangan statik kuchlanishlar orqali aniqlanadi deb faraz qilsak, charchoqqa chidamlilikni baholash uchun hisob-kitoblarni amalga oshirish orqali kerakli statik kuchlanish ruxsat etilgan darajasini, bu esa charchoqqa chidamliylik muammosini hal qilish mumkin.
Bunda, Xeya kuchlanish diagrammasini tahlil qilish asosida olingan bog‘liqlikdan foydalanamiz:
(2.4)
bu yerda, ψ – assimetrik siklda materialning sezgirlik koeffitsienti.
Yuqoridagi qiymatlarini hisobga olgan holda (2.4) ifodaning chap tomonini quyidagicha qayta yozish mumkin:
(2.5)
Agar charchoqqa chidamlilik chegarasining qiymatini charchoq detallarining qarshiligiga ta’sir etuvchi omillarni, masalan, o‘lchamlari, ishlov berish sifati, charchoqqa chidamliligini oshirish texnologiyasi, kuchlanish konsentratsiyasini hisobga olgan holda qayta yozsak va ularni deb belgilaymiz. ), keyin charchoq kuchi uchun zaxira omili - , shaklni oladi:
(2.6)
Shunday qilib, deterministik-ehtimoliy baholash sxemasi bo‘yicha zaxira omilini baholash uchun ifoda olindi.
Tanlangan dastlabki ma’lumotlardan foydalangan holda metall konstruksiya qismlarning charchoq muddatini baholashning mumkin bo‘lgan sxemasini ko‘rib chiqing. Buning uchun egri chiziq tenglamasining charchoqli egri chizig‘iga qarang:
(2.7)
bu yerda: – detalning siklik kuchlanishining keltirilgan amplitudasiga teng
(2.8)
– kuchlanishdagi detalning sikllar soni;
– detalning chidamlilik chegarasi (yuqoriga qarang);
– kuchlanish sikllarining asosiy soni, ;
– ko‘rsatish darajasi, qiyaligiga qarab ko‘rsatkichiga qarab charchoq egri chizig‘ining formula bilan aniqlanishi mumkin:
(2.9)
– namunadagi detalning materialining chidamlilik chegarasi;
– foydali kuchlanish kontsentratsiyasi.
Foydali kuchlanish kontsentratsiyasi qiymati quydagi formula bo‘yicha hisoblanadi

bu yerda, — detalning shakli va material xususiyatlarini hisobga olgan holda foydali kuchlanish kontsentratsiyasi;
— prokat, shtamplash, quyish uchun xos bo‘lgan qism materialining bir xil tarkibga egaligini hisobga oladigan koeffitsient. Prokatlash, presslash va shtamplash uchun quyish uchun 1,2 dan 1,3 gacha o‘zgarib turadi;
— detaldagi ichki kuchlanishlarni hisobga oluvchi koeffitsient. 250 mm gacha bo‘lgan qismning kesimida eng katta chiziqli o‘lcham bilan;
, 250 dan 1000 mm gacha bo‘lgan kesimdagi eng katta chiziqli o‘lchamga mutanosib ravishda 1,0 dan 1,2 gacha o‘zgaradi.
— detalning mutlaq o‘lchamlarining ta’sirini hisobga oladigan koeffitsient. Diametri 10 mm bo‘lgan namuna uchun uning qiymati , 200 mm gacha bo‘lgan qismning ko‘ndalang kesimida chiziqli o‘lchamning oshishi bilan 0,76 dan 0,60 gacha kamayadi. Detalning kesimida chiziqli o‘lchamning yanada oshishi bilan kamroq intensiv ravishda kamayadi;
— detal sirtining holatini hisobga oladigan koeffitsient. Turli shakldagi geometrik kontsentratorlar uchun samarali kuchlanish kontsentratsiyasi koeffitsienti qiymati mos yozuvlar ma’lumotlaridan olinadi yoki nazariy konsentratsiya koeffitsienti orqali aniqlanadi.
Bunda formula bo‘yicha hisoblanadi:

bu yerda, q — kuchlanish kontsentratsiyasida materialning sezgirlik koeffitsienti;
— nazariy konsentratsiya koeffitsienti.
St3 tipidagi kam uglerodli po‘lat materiallar uchun q koeffitsientini q = 0,7, past qotishma po‘lat materaillar uchun q =1 deb olish mumkin.
Maksimal siklning kuchlanish amplitudalari bo‘yicha uzellarning chidamliyligini baholashda (ya’ni, kuchlanish kontsentratsiyasi zonasida) ga teng deb qabul qilinadi.
St3 po‘latdan yasalgan payvandlangan elementlar uchun samarali kontsentratsiya koeffitsienti b_k ning taxminiy qiymatlari 1-jadvalda keltirilgan.
4-jadval