2. Davriy to‘lovlarni hisoblash. Amortizasiyani hisoblash uchun Excel funksiyalari Kredit va qarzlar bo’yicha operasiyalarni hisoblash uchun Excel funksiyalari

KPER funksiyasi. Bu omonat (qarz)ning yagona to’lovi va doimiy foizli stavkalar asosida davriy doimiy to’lovlar uchun davriy to’lovlarning umumiy sonini hisoblash uchun mo’ljallangan funksiya. Agar to’lovlar yiliga bir necha marta to’lansa, to’lovlar yilining sonini topish uchun olingan qiymatni yiliga hisoblanadigan davrlar soniga bo’lish kerak.
Sintaksisi: KPER(norma;vыplata;nz;bs;tip).
KPER funksiyasining qiymati – bu (12.43) formuladagi n qiymat.
nz o’lchamli boshlang’ich to’lov ko’rsatilgan bo’lajak bs qiymatga yetishish uchun zarur bo’ladigan foizlarni hisoblash davrining umumiy sonini Excel da hisoblash uchun formula quyidagi ko’rinishga ega: =KPER(norma;nz;bs). Bu holda n (12.45) formula bo’yicha hisoblanadi.
Agar ushbu to’lovlar yilda ishlab chiqarilgan har bir hisob-kitob davri boshlanishi yoki (12.47) formula bo’yicha, agar to’lovlar har bir hisob-kitob davri oxirida amalga oshirilsa, jami doimiy davriy to’lovlar bc ning belgilangan qiymatiga teng bo’ladigan davrlarning umumiy sonini hisoblash uchun n argumenti (12.46) formuladan foydalanib hisoblanadi. Excel da hisoblash uchun formulalar mos ravishda quyidagi ko’rinishga ega: KPER(norma;vыplata;;bs;1) – hisoblash davrining boshida to’lash uchun va KPER(norma;vыplata;;bs) - hisoblash davrining oxirida to’lash uchun.
nz miqdorida har bir hisob-kitob davri oxirida teng, doimiy to’lovlar bilan qarzni qaytarganda, to’liq to’lash amalga oshiriladigan davrlar sonini hisoblash uchun KPER(norma;vыplata;;nz) formulasidan foydalaniladi.
Bunday hisoblash natijasida olingan qiymat, shuningdek, sarmoya loyihasini tahlil qilishda o’zini qoplash davrining ko’rsatkichi sifatida ishlatilishi mumkin. Bunday holda, daromad olish har bir hisoblash davrining oxiri yoki boshida davriy teng to’lovlar orqali sodir bo’ladi deb taxmin qilinadi. Ushbu qiymat o’zida sarmoyaning tugash vaqtida diskontlangan daromad miqdori sarmoyaning qiymatiga teng bo’lgan hisoblash davrlari sonini aks ettiradi.
Masala. Depozit bo’yicha yillik foiz stavkasi 16,79 foizni tashkil etsa va foizlar har chorakda hisoblansa, 1 million rubl miqdoridagi depozit necha yilga yetib borishini hisoblang.
Yechim. (12.45) formula bo’yicha n argument topiladi. 12.3-jadvalga mos ravishda foizlarni kvartalli hisoblashda hisoblash davrining foizli stavkasi 16,79%/4 ga teng.
KPER funksiyasining argumentlariga quyidagilarni qo’llab, norma=16,79%, nz=-1, bs=1000, omonatlar kvartali sonini hisoblash:
KPER(16,79%/4;;-1;1000) = 168,
ya’ni yil soni 168/4 = 42.
Masala. Kelgusi xarajatlarni ta’minlash uchun mablag’ doimiy yillik postnumerando renta ko’rinishida olinadigan fond yaratildi. Bir martalik to’lov qiymati 16 mln rubl. Tushuvchi vznoslarga yillik 11,18% qo’shiladi. Fond qiymati 100 mln rubl bo’lishi aniqlansin.
Yechimi. (12.47) formuladan n topiladi. Excel da hisoblash uchun formula quyidagi ko’rinishga ega: KPER(11,18%;-16;;100) = 5, ya’ni besh yildan keyin qo’yilgan pul miqdori 100 mln rubl bo’ladi.
Masala. Loyihani amalga oshirishdan keluvchi yillik daromad 33 mln rubl ekanligi kutilmoqda. Agar sarmoyada keluvchi daromadning boshi 100 mln rubl, diskontirlash normasi esa 12,11% bo’lsa loyihaning bajarilish muddati hisoblansin.
Yechish. Kutilayotgan foydaning joriy miqdori necha yildan keyin sarmoya miqdoriga teng bo’lishini aniqlash uchun, KPER funksiyasining quyidagi argumentlarini ishlatamiz: nz = -100 (harajat qiymati), vыplata = 33 (yillik tushum), norma = 12,11% (diskontirlash normasi).
U holda KPER(12,11%;33;-100) = 4, ya’ni loyihani bajarilish muddati 4 yilni tashkil etadi.
Masala. Yillik 36% bilan berilgan 66 000 ming rubl miqdoridagi ssuda oddiy har oylik 6630 ming rubl to’lov bilan qaytarilayapti. Ssudani qaytarish muddatini hisoblang.
Yechim. 12.3-jadvali bo’yicha oyiga yillik stavkani aniqlaymiz: 36%/12 (norma argumenti). KPER funksiyasi ishlatilganda oylik to’lovlar manfiy son sifatida yoziladi (to’lov argumenti = -6630), olingan qarz to’lovi esa – musbat soni sifatida yoziladi (nz = 66 000). Qarz to’liq qaytariladi deb hisoblangani uchuun, uning davriy qiymati 0 ga teng, ya’ni bs argumentni tashlab yozish mumkin. U holda qarzni to’liq qaytarish muddatini quyidagi ko’rinishda yozish mumkin:
KPEr(36%/12;-6630;66 000) = 12 oy = 1 yil.