2. Davriy to‘lovlarni hisoblash. Amortizasiyani hisoblash uchun Excel funksiyalari Kredit va qarzlar bo’yicha operasiyalarni hisoblash uchun Excel funksiyalari

Davriy mablag’ni aniqlash
Davriy mablag’ tushunchasi vaqtning turli vaqtlarida teng qiymatli bo’lmagan pullar tamoyiliga asoslangan, ya’ni bugun qo’yilgan mablag’ kelajakda, qoidaga ko’ra, katta mablag’ga aylanadi.
BZ funksiyasi fiksirlangan davriy to’lovlar seriyasining davriy yoki ko’paygan mablag’ini hamda doimiy foizli stavkada omonat yoki qarzning joriy qiymatining davriy mablag’ini hisoblashga ruxsat beradi.
BZRASPIS funksiyasi o’zgaruvchan foizli stavkada murakkab foizlar hisoblangandan keyin sarmoyaning davriy qiymatini hisoblashga ruxsat beradi.
BZ funksiyasi. BZ funksiyasi yordamida hisoblash davriy doimiy to’lovlarning davriy mablag’i va omonat yoki qarzning yagona summasining davriy qiymati doimiy foizli stavkasiga asoslanadi.
Sintaksisi BZ(norma;chislo_periodov;vыplata;nz;tip).
BZ funksiya qaytaradigan qiymat – bu (12.43) formuladagi fv argumentdir.
Aniq masalani yechishda bu funksiyani ishlatishning turli variantlarini ko’rib chiqamiz.

1. 
   Davrlar murakkab foizlarining aniq soni hisoblanadigan omonat yoki qarzning yagona to’lovining davriy mablag’ini hisoblash kerak bo’lsin:
   

qayerdaki, pv – omonat (qarz) ning joriy mablag’i; n – foizlarni hisoblash davrining umumiy soni; r – omonat (qarz) bo’yicha foizli stavka.
Bu formula murakkab foizlar usuli bo’yicha omonatning ko’payish to’lovini hisoblashning klassik formulasiga mos tushadi.
BZ funksiyasi yordamida yagona to’lovning davriy mablag’ini hisoblash uchun nz, norma, chislo_periodov argumentlari ishlatiladi. bunda formula quyidagi ko’rinishga ega =BZ(norma, chislo_periodov, nz).
Aniq masalani yechish uchun argumentlar o’rniga mos sonlar ko’rsatiladi.

2. 
   Oldingi masaladagi kabi bir marta emas, balki tizimli ravishda to’lov amalga oshiriladigan holatni ko’ramiz. Bu to’lovlar har bir to’lov davri boshida (prenumerando) yoki n davrlar davomining oxirida (postnumerando) amalga oshiriladi. Har bir davrda bir xil to’lov kiritiladi deb faraz qilamiz. Ikkala hol uchun n-davr oxirida omonatlarning (ularning davriy mablag’i) to’pplangan qiymatini topish talab qilsin. Bunda hisoblashdagi farq shundan kelib chiqadi-ki, ikkinchi holda oxirgi omonatda foizlar hisoblanmaydi, ya’ni prenumerandoning barcha omonatlari postnumerando omonatlariga ko’ra bir hisoblash davrida murakkab foizlari ko’payadi.
   
   1. 
      Davriy mablag’ni hisoblash uchun agar fiksirlangan davriy to’lovlar seriyasi har bir (zarur to’lovlar va prenumerando deb ataladigan) davrning boshiga kiritilsa, quyidagi formula ishlatiladi:
      

Bu formula prenumerando doimiy rentaning ko’paygan summasini hisoblash formulasiga mos keladi (12.41).
BZ funksiya yordamida hisoblashda norma, chislo_periodov, vыplata, tip=1 argumentlar ishlatiladi. Excel ishchi varag’ida (12.46) formula =BZ(norma; chislo_periodov; vыplata;1) ko’rinishiga ega.
BZ funksiyasi yordamida hisoblash natijasi (12.46) formula bo’yicha olingan natijaga mos tushishi kerak.

2. 
   Davriy mablag’ni hisoblash uchun agar fiksirlangan davriy to’lovlar seriyasi har bir (odatiy to’lovlar yoki postnumerando deb ataladigan) davrning oxiriga kiritilsa, quyidagi formula ishlatiladi:
   

(12.47) formula klassik modelning (12.39) formulasiga mos keladi.
Excel ishchi varag’idagi (12.47) formulasiga mos keladigan yozuv =BZ(norma; chislo_periodov; vыplata;1) ko’rinishiga ega.
12.3-jadval