2-Мавзу. Асосий макроиқтисодий кўрсаткичлар ва уларни ҳисоблаш

Sp = Sд + Sx = (У + TR + N –T ) -C + ( T – TR – N )) - G + (-Xn) 
ёки 
Sp + Sd + Sx = У - C - G - Xn
S = C + I + G - Xn - C - G - Xn 
S = I 
Демак, иқтисодиётдагиинвестицияхаражатларинафақатичкижамғармаларҳисобига, 
балкиташқидунёжамғармалариҳисобигаҳамамалгаоширилишимумкин. 
Мамлакатдаинвесторларгакафолатланганюқорифойдаолишиучуняратилганшарт-
шароитлархорижийинвесторлароқиминингўсишигаолибкелувчимуҳимшартларданбириди
р. 
Кейнсчиларфикригакўра, 
S= 
Iайниятгабозормеханизмларивоситасидатасодифанэришилади, 
холос. 
Чункиинвесторларважамғарувчиларннигрежалариўзаромоскелавермайди. 
Шутуфайлидавлаттўғрииқтисодийсиёсатюргизибмакроиқтисодийбарқарорликнитаъминла
шишарт. 
 
8. Номинал ва реал ЯИМ 
Иқтисодиётда мавжуд бўлган инфляция жараёнлари ЯИМни ҳисоблашни 
қийинлаштиради. Бу кўрсаткич динамикаси бир вақтнинг ўзида ишлаб чиқарилаётган 
маҳсулотлар миқдор ва баҳо даражаларининг ўзгаришини ифодалайди. Бу шуни 
билдирадики, ЯИМ миқдорига бир вақтнинг ўзида ҳам ишлаб чиқарилаётган 
маҳсулотларнинг физик ҳажми, ҳам баҳо даражаcи ўзгариши таъсир кўрсатади. 
Иқтисодиётда доимий инфляция жараёнининг мавжудлиги макроиқтисодий 
кўрсаткичларни таққослама баҳоларда ҳисоблашни зарур этиб қўяди. Чунки, инфляция 
иқтисодиётнинг реал ҳолатини бузиб кўрсатади. Иқтисодиётни таҳлил қилиш, 
муаммоларни аниқлаш ҳамда бошқарув қарорларини қабул қилишни қийинлаштиради. Бу 
вазифани бажариш учун жорий баҳоларда ҳисобланган номинал кўрсаткичлардан эмас, 
балки таққослама (базис) баҳоларда ҳисобланган реал кўрсаткичлардан фойдаланиш 
зарур. Айрим ягона фирмадан фарқли ўлароқ миллий иқтисодиётда жуда кўп сонли 
товарлар ва хизматлар ишлаб чиқарилиши сабабли уларнинг барчасини бир варакайига 

---

таққослама баҳоларда ҳисоблаш қийин. Шу туфайли ЯИМ таркибида катта улушни 
ташкил этган энг муҳим товарлар ва хизматлар баҳосининг ўзгариши коэффициенти 
(баҳолар индекси) ҳисоблаб топилиб олинган натижа бутун миллий иқтисодиёт учун 
тадбиқ этилади. 
Баҳолар индексини ёки инфляция даражасини ҳисоблаш учун: 
- дефлятор (Пааше индекси); 
- истеъмол нархлари индекси(Ласпейрес индекси); 
- саноат ишлаб чиқариш баҳолари индекслари ҳисобланиши лозим. 
Дефлятор кўрсаткичи қуйидаги формула билан ҳисоблаганади: