2-Mavzu: Ishlab chiqarish va texnologik jarayonlar. Texnologik jarayonlar tarkibi (operatsiya, o’rnatish, o’tish, yordamchi o’tish, ishchi yurish, yordamchi yurish, holat, harakat) to’g’risida asosiy tushunchalar

O`rnatish texnologik operasiyaning bir qismi bo`lib, unda ishlov 
beriladigan zagotovkani bir marta maxkamlangan xolda ishlov beriladi. 
O`rin (pozisiya) - ishlov berilayotgan zagotovkaning asbob-uskunaga yoki 
jixozga nisbatan o`zgarmaydigan xolatidir. 
Texnologik o`tish - texnologik operasiyaning tugallangan qismi bo`lib, 
qo`llanilayotgan asbob - uskunaning va ishlov berishdan xosil bo`layotgan sirtning 
o`zgarmasligi bilan xarakterlanadi. Ishlov berish davrida zagotovkaga bitta 
texnologik o`tishning ichida dastgoxning ish rejimining avtomatik ravishda 
o`zgarishini sonli dastur bilan boshkariladigan dastgoxlarda ishlov berishda amalga 
oshiriladi. 

---

Odatdagi metall kesish dastgoxlarda texnologik o`tishlarni dastgoxlarning 
o`zgarmas ish rejimida bajariladi. 
Yordamchi o`tish deb ishchilarning va jixozlarning xarakatlaridan iborat 
bo`lib, sirtlarning shakli, o`lchamlari, gadir-budirliklari o`zgarmasdan texnologik 
o`tishni bajarish uchun zarur xisoblangan texnologik operasiyaning tugallangan 
qismiga aytiladi. 
Ishchi yurish - texnologik o`tishning tugallangan qismi bo`lib, bunda 
zagotovkaga nisbatan asbob-uskunaning bir marotaba siljishidan sirtning shakli, 
o`lchamlari va sifati yoki zagotovkaning xossalarida o`zgarish yuz beradi. 
Yordamchi yurish - texnologik o`tishning tugallangan qismi bo`lib, bunda 
zagotovkaga nisbatan asbob-uskunaning bir karra yurishi natijasida sirtning shakli, 
o`lchamlari va sifati, zagotovkaning xossalari o`zgarmaydi, lekin yordamchi yurish 
ishchi yurishni tayyorlash uchun zarur xisoblanadi.
Xarakat 
(priyom) 
- 
ishchining texnologik o`tishni yoki uning bir qismini bajarishida qo`llaydigan va 
yagona 
maqsadga 
qaratilgan 
vazifada 
mujassamlashgan 
xarakatlarining 
tugallangan yigindisidir.