2-mavzu: Linux baziviy komandalari va utilitalari

tar:arxivlarni ochish va joylash
tar utilitasi ko`p funksiyalarni amalga oshiradi. Bugun bir nechta fayllardan
yoki katalog ierarxiyasidan yagona fayl(tar file, arxiv yoki tarball) va tar fayllarni
yechib olishda foydalanilyapti. Cpio utilitasi ham o`xshash bo`lib bir xil funksiyani
bajaradi.
Siz bzip2,compress yoki gzip larni tar fayllarni siqish uchun ishlatasiz. Siz
internetdan ko`chirib olgan fayllariz allaqachon shunaqa formatda bo`ladi. Tar
orqali jarayondan o`tgan va bzip2 orqali siqilgan fayllarning kengaytmasi tez tez
.tar.bz2 yoki .tbz kengaytmada bo`ladi.
Siz tar langan yoki gzip langan faylni ikki xil usulda ochib olishingiz
mumkin.

---

$ ls –l mak*
-rw-rw-r-- 1 sam sam 1211924 Jan 20 11:49 make-3.80.tar.gz
$ gunzip mak*
$ ls –l mak*
-rw-rw-r-- 1 sam sam 4823040 Jan 20 11:49 make-3.80.tar
$ tar –xvf mak*
make-3.80/
make-3.80/po/
make-3.80/po/Makefile.in.in
…
make-3.80/tests/run_make_tests.pl
make-3.80/tests/test_driver.pl
Buyruqlarning joylashishi
Whereis va apropos utilitalari esizdan chiqqan yoki joylashgan joyini siz
bilmaydigan buyruqlarni topishga yordam beradi. Locate utilitasi orqali local
tizimda joylashgan fayllarni qidiradi.
which and whereis: Utilitani joylashtirish
Linux OT da buyruq berganizda, shell interpretator buyruq berilgan nom
ostida mos keladigan barcha katalogdagi dasturlarni ro`hyatini aniqlab birinchi
uchraganni ishga tushuradi. Bu kataloglar ro`yhati qidiruv manzili deb ataladi.
Agar qidiruv manzili o`zgartirilmagan bo`lsa ,shell interpretator faqat standart
kataloglar ichidan izlaydi. Tizimdagi boshqa kataloglarda ham foydali utilitalar
bo`lishi mumkin.
Which utilitasi fayllarning to`liq manzilini ekranga chop qiladi.Lokal
tizimda bir nom ostida uchraydigan bir nechta buyruqlar bo`lishi mumkin.
Buyruqlar satriga biror buyruqni yozsangiz, shell interpretator qidiriv manzilidan
buyruqlarni qidiradi va birinchi topgan buyruqni ishga tushuradi. Quyidagi misolda
which buyrug`I yordamida tar buyrug`ining joylashgan joyini keltiryapti:
$ which tar
/bin/tar
Buyruqlar kutilmagan yo`llar bilan ishlayotgandek ko`rinsa which utilitasi
foydalidir. Misol uchun, agar tar yaxshi ishlamayotgan bo`lsa ya`ni local versiyasi
zararlangan bo`lsa, /bin/tar ni o`rniga /usr/local/bin/tar ni ishlatishingiz mumkin.
Whereis utilitasi sizning qidiruv manzilingiz yordamida utilitani standart
joylashuviga yaqin fayllarni joyi bo`yicha qidirishga yordam beradi. Misol uchun,
tar gao`xshashfayllarnijoylashuvjoyiniko`rishingizmumkin:
$ whereis tar

---

tar: /bin/tar /usr/share/man/man1/tar.1.gz