2-Mavzu: Mehmonxonalar tasniflanishi

3.1-sxema. Jahon turistik tashkiloti tomonidan tavsiya etilgan joylashtirish 
vositalari tasnifi 
 
Turistlar va sayohatchilarni joylashtirish vositalari 
Mehmonxonalar va 
shunga o‘xshash 
korxonalar
 

Ixtisos-lashgan 
joylashtirish 
vositalari 
Xususiy 
joylash-tirish 
vositalari 
Mehmonxonalar  
Motellar  
Pansionatlar  
Nomerli klublar 
Mehmon uylari 
Turistik bazalar 
Yoshlar 
mehmonxonalari 
Turistik 
mehmonxonalar 
Turistik qishloq 
(uylar guruhi) 
Bungalo  
Ijtimoiy turizm 
korxonalari 
Boshqa joylashtirish 
vositalari 
Davolash 
mehmonxonalari 
Mehnat va dam olish 
lagerlari  
Transportdagi 
joylashtirish 
vositalari 
Rotel  
Botel, flotel  
Bastay  
Manzilgohlar, 
kulbalar 
Alpotellar  
Shaxsiy 
turarjoy 
Xususiy 
uylardagi 
ijaraga olingan 
xonalar 
Boshqalar 
Xususiy 
agentlardan 
ijaraga olingan 
xonalar
Qarindoshlar va 
tanishlar-nikida 
joylashish
Plyaj mehmonxonalari 
Boshqa muassasalar 
Tijorat  asosidagi  va 
maxsus  joylashtirish 
vositalari 
Mehmonxona  korxonalarining  shinamlik  darajasiga  ko‘ra  tasnifini  ko‘rib 
chiqishda xalqaro amaliyotda yuzaga kelgan tasniflarni hamda ularni amalga oshirish 
tartibini  bevosita  belgilovchi  hujjatlarni  ishlab  chiqishga  nisbatan  yondashuvlarni 
alohida qayd etib o‘tish kerak.  
Birinchi  yondashuvda  bunday  hujjatlarni  ishlab  chiqish,  amalga  tatbiq  etish  va 
nazorat  qilish  bilan    davlat  organlari  shug‘ullanadi,  ya’ni  mehmonxona  korxonalari 
shinamlik  darajasining,  balki,  boshqa  joylashtirish  vositalarining,  shuningdek 
ovqatlanish  korxonalarining  davlat  tomonidan  belgilangan  rasmiy  tasnifi  mavjud. 
Xususan,  bunday  yondashuvga  misollar  Fransiya  va  Rossiyada  kuzatiladi.  Fransiya 
milliy tasnifi Hunarmandchilik va turizm ishlari bhyicha savdo vazirligining 1966 yil 
13  iyuldagi  66371  son  qarori  bilan    amalga  kiritilgan.  Rossiya  Federatsiyasida 
mehmonxonalarni tasniflash RF – GOST R 50645-94 «Turistik-ekskursiya xizmatlari 
khrsatish. Mehmonxonalar tasnifi» davlat standartiga asosan amalga oshiriladi.  
Ikkinchi  yondashuvda  hujjatlarni  ishlab  chiqish,  amalga  oshirish  va  nazorat 
qilish  bilan    kasaba  uyushmalari  va  birlashmalari  shug‘ullanadi.  Masalan, 
Germaniyada  bu  jarayonlarni  Mehmonxona  va  restoran  xo‘jaliklari  birlashmasi 
(EHOGA),  Shveysariyada  –  Shveysariya  mehmonxona  sohiblari  uyushmasi  amalga 
oshiradi.  
Jahon amaliyotida shunday holatlar ham uchraydiki, bir mamlakat doirasida bir 
nechta  tasniflash  tizimlari  amal  qiladi.  Masalan,  Buyuk  Britaniyada  «tojlar»  tizimi 
bilan    bir  qatorda,  Britaniya  turistik  agentliklar  uyushmasi  –  «Britich  Travel 
Authority» (BTA) tomonidan taklif qilingan tasniflash tizimi qo‘llaniladi: 
-  byudjet  mehmonxonalari  –  shaharning  markaziy  qismida  joylashgan  va 
qulayliklar minimumiga ega mehmonxonalar; 
-  turistik toifadagi mehmonxonalar – tarkibida restoran va bar bo‘lishi shart; 
- 
o‘rtacha  toifadagi  mehmonxonalar  –  xizmat  khrsatish  saviyasi  ancha  yuqori 
bo‘lgan mehmonxonalar; 
-  birinchi  toifa  mehmonxonalar  –  shinamlik  darajasi  juda  yuqori  bo‘lgan,  a’lo 
darajada xizmat ko‘rsatiladigan mehmonxonalar; 
-  oliy toifa mehmonxonalar – yashash va xizmat ko‘rsatish ekstra darajada bo‘lgan 
mehmonxonalar. 
Buyuk  Britaniyada  amal  qiluvchi  «tojlar»  tizimini  «yulduzlar»  tizimi  bilan  
uyg‘unlashtirish  uchun  «tojlar»ning  umumiy  miqdoridan  bitta  «yulduz»ni  ayirish 
kerak (masalan, to‘rt «tojli» daraja uch «yulduzli» darajaga teng).  
Yuqorida  ko‘rib  chiqilgan  Britaniya  agentliklari  uyushmasi  tomonidan  taklif 
qilingan  mehmonxonalarni  tasniflash  tizimi  ham  shunday  muvofiqlikni  nazarda 
tutadi: 
-  byudjet mehmonxonalari – 1 yulduz; 
-  turistik toifa mehmonxonalari – 2 yulduz; 
- o‘rtacha toifa mehmonxonalar – 3 yulduz; 
-  birinchi toifa mehmonxonalar – 4 yulduz; 
-  oliy toifa mehmonxonalar – 5 yulduz.