2-mavzu. Yog’och, materiali xomashyolarini yo’nish, qirqish, kesish, o’yish, yig’ish va biriktirish texnologiyasi

Tolga qoqiladigan mixlarning uzunligi 20-40 mm, yo‘g‘onligi 2-3,5 mm 
bo‘ladi; yig‘ilgan deraza bloklari va eshik bloklariga, balkalarning uchlariga 
hamda yog‘och konstruksiyalarnnng devorga tegib turadigan joylariga tol qoqishda 
shu mixlar ishlatiladi. 
Pardoz mixlarining uzunligi 9-40 mm, yo‘g‘onligi 0,8-2 mm, qalpog‘i 
yarim dumaloq shaklda bo‘ladi. Shtapiklar va qoplamalarni mixlashda shu 
shpilkalar ishlatiladi; furnituralarni qoqishda ulardan mayda shuruplar o‘rnida ham 
foydalaniladi. 
Yumshoq mebel mixlari mebellar yuziga yumshoq materiallar qoplashda 
ishlatiladi. Ularning qalpoqlari dumaloq, kvadrat shaklda va shakldor bo‘ladi; 
shakldor qalpoqning sirti silliq bo‘lishi, bosib yoki quyib naqsh solingan bo‘lishi 
mumkin. Mix qalpog‘ining diametri yoki kvadrat tomonlari 6, 8, 10 va 12 mm 
bo‘ladi. Mix sterjenining uzunligi eng ko‘pi bilan 30 mm. Mix qalpog‘idagi 
naqshlar ravshan va geometrik to‘g‘ri shaklda bo‘lishi lozim: Qalpoqning sirti 
pachoqlanmagan, chizilmagan, dog‘ tushmagan, o‘tkir qirrasiz bo‘lishi lozim. 
Mixni yog‘och to‘qmoq bilan qoqish kerak, bunda mixning qalpog‘i sterjenidan 
chiqib ketmasligi, pachoq bo‘lmasligi, qiyshaymasligi yoki bezak qatlamini o‘yib 
yubormasligi lozim. 

---

Yumshoq mebel mixlarining qalpog‘i qora metalldan yasalgan bo‘lsa, sirti 
nikellanadi, xromlanadi; jez yoki bronza qoplanadi. 
Mixlar tarozida tortib hisobga oliyaadi. Oddiy mixlar yashiklarga, yumshoq 
mebel mixlari esa karton qutichalarga joylanadi. 
Shuruplar. Shuruplar (kichkina burama; mixlar) kam karbonli po‘lat sim-
lardan yoki jez simlardan yasaladi. Ularning uzunligi 6-120 mm, sterjenining 
diametri 1,5-10 mm, qalpog‘ining diametri 3-20 mm bo‘ladi, sterjenning rezbali 
qismi shurup uzunligining 0,6 qismidan qisqa bo‘lmasligi kerak. Buyum 
detallarining yelimlab ulanadigan yuzasi, masalan, egib yasaladigan mebelda juda 
kichkina bo‘lgan hollarda bunday detallar shuruplar bilan mahkamlanadi. Zarb 
ta’sir o‘rnatilgan buyumlarning yelimlab mahkamlangan detallari qo‘shimcha 
ravishda shuruplar bilan mahkamlanadi. Mebellarga hamda duradgorlik usulida 
yasalgan binokorlik buyumlariga metall asboblar va furnituralarni biriktirishda 
ham shuruplar ishlatiladi. Shurupni yog‘ochga burab kiritish qulay bo‘lishi uchun 
uning qalpog‘ida ariqchasi bor. Shuruplarning qalpog‘i tekis, yarim tekis va yarim 
dumaloq shaklda bo‘ladi. Tekis qalpoqli shuruplar yog‘ochga burab kiritilganda 
qalpog‘i detalning yuziga turtib chiqmasligi kerak. Buning uchun qattiq 
yog‘ochlarda shurup kiritiladigan teshikning og‘zi zenkovka qilinadi. Oshiq-
moshiqlar, qulflar va hokazolar tekis qalpoqli shuruplar bilan biriktiriladi. 
Buyumning yuz tomonidan qoqiladigan bo‘lsa, yarim tekis va yarim dumaloq 
qalpoqli shuruplar ishlatiladi. 
Yog‘ochni 
bir-biriga 
biriktirish
maqsadida ishlatiladigan buyumlar: 
Shuruplar egilmagan, qalpoqlaridagi ariqchalari toza va tekis, rezbalari esa 
silliq, putursiz bo‘lishi lozim: Shurup rezbasining bitta izigina bir oz 
yo‘g‘onlashgan yoki uchgan bo‘lishiga yo‘l qo‘yiladi. Lekin rezbaning sirtida 
uning ichki yoki tashqi o‘lchamini o‘zgartiradigan chiziqlar va g‘adir-budurlar 
bo‘lmasligi shart. Shurup qalpog‘ida puturlar, shuningdek qalloq tagida g‘uddalar 
bo‘lishiga ham yo‘l qo‘ymasligi kerak. Shuruplar yog‘och yashiklarga va karton 
qutichalarga joylanadi, zanglamasligi uchun maxsus moy bilan moylanadi yoki 
yashik ichiga moy singdirilgan qog‘oz to‘shaladi. Shuruplar quruq binoda 
saqlanadi. Ular o‘lchamiga qarab va tortib ko‘rib, ba’zan esa donalab hisobga 
olinadi.