2. Milliy g‗oya targ‗ibotida texnologiyalarning o‗rni va ag‗amiyati

Milliy g‟oya targ‟ibotida OAVlarining o‟rni 
Takrorlash uchun savollar 
1. 
Ijtimoiy-siyosiy hayotda ommaviy axborot vositalarining o‘rni 
qanday? 
2. 
Ommaviy axborot vositalaridagi reklama va e‘lonlar to‘g‘risida
fikringiz. 
3.Milliy o‘zlikni anglashda va milliy g‘ururni shakllantirishda ommaviy 
axborot vositalarining o‘rni va roli qanday? 
Ommaviy axborot vositalarining xuquqiy kafolatlari : 
―Davlat hokimiyati va boshqaruvi organlari faoliyatining ochiqligi 
to‘g‘risida‖,―Teleradioeshittirishlar to‘g‘risida‖, ―Ommaviy axborot vositalari 
faoliyatining iqtisodiy asoslari to‘g‘risida‖, ―Ommaviy axborot vositalarini 
davlat tomonidan qo‘llab – quvvatlash kafolatlari to‘g‘risida‖gi ―Axborot olish 

---

61 
 
 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

5-ilova 
 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
11-Mavzu
:
Milliy g‟oya targ‟ibotida Ommaviy Axborot Vositalarining o‟rni. 
Reja: 
1. Milliyg‗oyatarg‗ibotida ommaviy axborotvositalaridan foydalanish. 
2.Ommaviy axborot vositalarining "to‘rtinchi hokimiyat" sifatidagi asosiy 
mezonlari. 
3.Ommaviy axborot vositalariorqali turli yot g‘oyalar kirib kelishining oldini 
olish imkoniyatlari.
4. Globallashuv va ommaviy axborot vositalarinin ko‘rinishlari. 
Milliy g‘oyaning aholini keng ko‘lami orasida targ‘ibot va tashviqot etishda 
shubhasiz ommaviy axborot vositalari (OAV) yetakchi o‘rinni egallaydi. Xuquqiy 
demokratik jamiyat qurishda ommaviy axborot vositalarining o‘rni va roli 
benihoya katta. Sho‘rolar davrida O‘zbekistonda faoliyat ko‘rsatgan ommaviy 
axborot vositalari o‘z milliy zaminidan uzilgan edi. U o‘zbek xalqiga, 
Sho‘rolar davrida O‘zbekistonda faoliyat ko‘rsatgan ommaviy axborot 
vositalari o‘z milliy zaminidan uzilgan edi. U o‘zbek xalqiga, O‘zbekistonga 
xizmat qilmas edi. Ommaviy axborot sho‘rolar zamirida kommunistik 
mafkuraning dastyori sifatida mehnatkashlar ommasi ongi va dunyoqarashida 
tobelik, qaramlik va qullik g‘oyalarini targ‘ib qilar edi. O‘zbekiston o‘z milliy 
mustaqilligini qo‘lga kiritgandan so‘ng, ijtimoiy hayotning boshqa sohalarida 
bo‘lgani singari ommaviy axborot vositalari oldiga tub sifat o‘zgarishlar davri 
boshlandi. U o‘zining milliy negiziga ega bo‘ldi. Mamlakat ijtimoiy siyosiy 
hayotida ro‘y bergan tub sifat o‘zgarishlari ommaviy axborot vositalari oldiga ham 
mutlaqo yangi talablarni qo‘ydi. 
 

---

62 
O‘zbekistonga xizmat qilmas edi. Ommaviy axborot sho‘rolar zamirida 
kommunistik mafkuraning dastyori sifatida mehnatkashlar ommasi ongi va 
dunyoqarashida tobelik, qaramlik va qullik g‘oyalarini targ‘ib qilar edi. 
O‘zbekiston o‘z milliy mustaqilligini qo‘lga kiritgandan so‘ng, ijtimoiy hayotning 
boshqa sohalarida bo‘lgani singari ommaviy axborot vositalari oldiga tub sifat 
o‘zgarishlar davri boshlandi. U o‘zining milliy negiziga ega bo‘ldi. Mamlakat 
ijtimoiy siyosiy hayotida ro‘y bergan tub sifat o‘zgarishlari ommaviy axborot 
vositalari oldiga ham mutlaqo yangi talablarni qo‘ydi. U ham bo‘lsa, mamlakat 
fuqarolari o‘rtasida milliy g‘oyalarni xolisona targ‘ibot qilish asosida ularni 
kelajagi buyuk O‘zbekistonni yaratishdek, shuningdek, uni doimo himoya 
qilishdek, davlat oldida fuqarolarni ma‘suliyatini oshirishdek ishlarga ommaviy 
safarbar etishdan iborat edi. Bu ulug‘vor va oliyjanob vazifalarni amalga oshirish 
uchun ommaviy axborot vositalarining xuquqiy asoslari yaratildi. SHu bois, 
O‘zbekistonda ommaviy axborot vositalarining mustaqil respublika mezonlariga 
javob bera oladigan yuridik maqomlarini belgilab beruvchi xujjatlar majmuasi 
qabul qilindi. O‘zbekiston Respublikasi bosh Qomusining 67-moddasida: 
―Ommaviy axborot vositalari erkindir va to‘la qonunga muvofiq ishlaydilar. Ular 
axborotning to‘g‘riligi uchun belgilangan tartibda javob beradilar. TSenzuraga yo‘l 
qo‘yilmaydi,‖
4
deyilgan. Bugun jamiyatimizning ommaviy axborot vositalarisiz 
tasavvur qila olmaymiz. OAV: matbuot, televidenie, radio, axborot agentliklari, 
internet saytlari va hak iborat.. 
Matbuot jamiyatni demokratlashtirish va kelajagi buyuk O‘zbekistonni 
taraqqiy etishining, milliy g‘oya va milliy manfaatlar tashviqotining o‘tkir quroli 
ekanligi isbot talab qilmaydigan xaqiqatdir. Ayniqsa, bugungi kunda jamiyatning 
har bir oilasi va a‘zosi OAVsiz hayotini tasavvur eta olmasligi va hech 
bo‘lmaganda u bilan bog‘liq ravishda yashayotgan bir davrda bu haqiqat yanada 
oydinlashadi. Bu o‘rinda milliy targ‘ibotda ommaviy axborot vositalarining o‘rnini 
alohida ta‘kidlab o‘tish lozim. Birinchidan, ommaviy axborot vositalarini 
ma‘lumotlarni tezkorlik bilan yetkazish imkoniyatiga ega. Ikkinchidan, bugun 
insonlarning hayotining barcha jabhalariga kirib borishga ulgurdi o‘ziga xos tarzda 
ma‘lumotlar manbasiga aylanib qoldi. Ommaviy axborot vositalarining asosiy 
―talabgorlari‖ yoshlar qatlami bo‘lib, ayni ommaviy axborot vositlarining turli 
ko‘rinishlari orqali milliy targ‘ibotni yoshga mos tarzdagi ko‘rsatuvlar, 
radioeshittirishlar tarzida yetkazib berilsa, ayni maqsadga muvofiq bo‘ladi. 
Milliy g‘oya targ‘iboti o‘z navbatida, ommaviy axborot vositalari oldiga katta 
va o‘z o‘rnida ma‘suliyatli vaziflarni yuklaydi. Faqatgina ko‘rsatishning o‘zi 
yetarli emas, balki, turli tushuntirish ishlarini ommalashtirish, unga fuqarolarni jalb 
qilish orqali tashviqotni yanada kuchaytirish, tutruqsiz g‘arb kliplarining o‘rniga 
milliylik ruhi bilan sug‘orilgan ko‘rsatuvlarni namoyish etish, asta-sekinlik bilan 
4
Қаранг: Ўзбекистон Республикасининг Конституцияси. Т.: ―Ўзбекистон‖., 2008. Б.4 

---

63 
hammabob teledasturlar tizimini yaratib borish ommaviy axborot vositalarining 
milliy g‘oya targ‘ibotidagi muhim jihatlardan biri hisoblanadi. 
Bugun ommaviy axborot vositalarini ―to‘rtinchi hokimiyat‖ sifatida talqin 
etilishining boisi demokratik davlatlarda hokimiyat bo‘linishining uch tamoyili 
amal qilsa-da, ularning faoliyatlarini takomillashtirish va ularni xalq bilan 
bog‘lashning asosiy vositachisi bu ommaviy axborot vositalaridir. Bu yo‘nalish 
katta ahamiyatga ega bo‘lib bormoqda. 
Bugun globallashuv davrining yana bir yirik kashfiyoti sifatida 
baholanayotgan - Internet tizimining yaratilishi OAV yaratilishi tarixida ulkan 
tarixiy burilishni yasadi va dunyo mamlakatlari o‘rtasidagi ―chegaralar yanada 
yaqinlashdi‖. Ushbu tizim bo‘yicha dunyoning istalgan mamlakati bilan uning 
maxsus saytlari orqali aloqa qilish, shuningdek, axborotlarni uzatish va qabul qilish 
imkoniyatiga ega bo‘lindi. Zero, faqatgina Internetning o‘zi fan va texnika, siyosat, 
iqtisod rivojida, umuminsoniy va milliy madaniyatning o‘zaro ta‘sirida, yagona 
axborot tizimini yaratish sohasida insoniyat uchun yangi imkoniyatlarni ochib 
berdi. Internetning paydo bo‘lishi XX asrning 60 yillarning oxiri va 70 yillarni 
boshlariga to‘g‘ri keladi. Oqibatda, internet ilmiy, tijorat va notijorat tashkilotlari, 
mustaqil matbaa va ommaviy axborot vositalari foydalanidigan global tarmoqqa 
aylandi. 1991 yilda Angliya va Norvegiya ulangan internetga, 1992 yilda AQSH 
birlashdi. 1996 yilning o‘zida 50 million abonentlar qatoriga O‘zbekiston ham a‘zo 
bo‘lib kirdi. 
O‘zbekistonda internetdan foydalanuvchilar soni 2008 yilda 2 million bo‘lsa, 
hozir 10milliondan oshgani, 5 milliondan ko‘prog‘i ijtimoiy tarmoqqa a‘zo 
bo‘lgan. Ularning aksariyati yoshlar ekanini alohida qayd etish kerak. 
«Odnoklassniki» a‘zolarining soni 3,5 millionga yaqin qismini tashkil etadi. 
Xulosa shuki, insonlar qalbi va ongi uchun katta o‘zgarishlar kechayotgan 
globallashuv davrida yuksak ma‘naviyat, odob-axloq tarbiyasiga e‘tiborni 
kuchaytirish dolzarb vazifadir. Bu jarayonda ayniqsa, yoshlarni e‘tibordan 
qoldirmaslik lozim.