2 ning oʻninchi darajasi 1024 ga teng, u bir kilobaytni tashkil etadi

Dasturlash atamasi – maxsus dasturlash tillari yordamida 
kompyuter dasturlarini yaratish jarayoni va san'atini anglatadi. 
Soʻzning umumiy ma‟nosida dasturlash - bu matematik yoki tabiiy 
fanlar yordamida amalga oshiriladigan hodisaga javoban oldindan 
belgilangan holatni rasmiylashtirish. 
Soʻzning tor ma‟nosida dasturlash ma‟lum dasturlash tilida kodlash 
algoritmlari sifatida qaraladi. Kengroq ma‟noda, dasturlash bu 
dasturlarni yaratish, ya‟ni dasturiy ta‟minotni ishlab chiqish jarayonidir. 
Dasturlash quyidagilarni oʻz ichiga oladi: 
• Tahlil 
• Dizayn - algoritmlar toʻplamini ishlab chiqish 
• Kodlash va kompilyatsiya - dasturning manba kodini yozish va 
uni kompilyator yordamida bajariladigan kodga aylantirish 

---

19 
• Testlash va sozlash - dasturlardagi xatolarni aniqlash va yoʻq 
qilish 
• Dasturlarni sinovdan oʻtkazish va yetkazib berish 
• Kuzatish 
Turli xil dasturlash tillari dasturlashning turli uslublarini qoʻllab-
quvvatlaydi ("dasturlash paradigmalari" deb nomlanadi). Dasturlash 
san'atining bir qismi - mavjud muammoga eng mos keladigan tillardan 
birini tanlash. Algoritmni amalga oshirishda turli xil tillar dasturchidan 
har xil tafsilotlarga e'tibor berishni talab qiladi, bu koʻpincha soddalik 
va ishlash (yoki dasturchi vaqti va foydalanuvchi vaqti) oʻrtasida 
kelishuvga olib keladi. 
Dasturlash paradigmalari. Dasturlash tilining markazida tegishli 
dasturlarning uslubiga sezilarli ta‟sir koʻrsatadigan ba‟zi bir yetakchi 
gʻoyalar mavjud: dasturlarning maqsadi va/yoki yozilish uslubiga qarab, 
dasturiy paradigmalar mavjud (shuningdek, yondashuvlar yoki 
texnologiyalar deb nomlanadi): 
Strukturaviy dasturlash - bu dasturiy ta‟minotni tahlil qilish, 
loyihalash va amalga oshirishda tizimli yondashuviga asoslangan 
dasturlash 
metodologiyasi. 
Ushbu 
metodologiya 
70-yillarning 
boshlarida paydo boʻlgan va shu qadar hayotiy ekanligi isbotlanganki, u 
koʻplab loyihalarda hali ham asosiy hisoblanadi. Ushbu texnologiya 
quyidagi qoidalarga asoslanadi: 
• Murakkab vazifa kichikroq, funksional jihatdan yaxshiroq 
boshqariladigan vazifalarga boʻlinadi. Har bir topshiriqda bitta kirish va 
bitta chiqish mavjud. Bunday holda, dasturning boshqarish oqimi aniq 
funksional maqsadga ega boʻlgan elementar ichki jarayonlar 
toʻplamidan iborat. 
• Vazifada ishlatiladigan boshqaruv tuzilmalarining soddaligi. 
Ushbu qoida mantiqan vazifa minimal darajada sodda boshqaruv 
tuzilmalarining funksional jihatdan toʻliq toʻplamidan iborat boʻlishi 
kerakligini anglatadi. Bunday tizimga misol sifatida mantiq algebrasini 
keltirish mumkin, bunda har bir funksiyani funksional jihatdan toʻliq 

---

20 
tizim: dizyunksiya, konyunksiya va inkor qilish orqali ifodalash 
mumkin. 
• Dasturni ishlab chiqish bosqichma-bosqich amalga oshirilishi 
kerak. Har bir bosqichda cheklangan miqdordagi aniq belgilangan 
vazifalar, ularning mazmuni va butun vazifa kontekstidagi rolini aniq 
anglash bilan hal qilinishi kerak. Agar bunday tushunishga erishilmasa, 
demak, bu bosqich juda uzun va uni koʻproq boshlangʻich bosqichlarga 
boʻlish zarur.