2. Psixologiya nafaqat psixik jarayonlar va holatlarning umumiy qonuniyatlari va qonuniyatlarini o'rganadi

Xotiraning individual xususiyatlari

Tadqiqotchilar odamlarda xotiraning individual xususiyatlarining sezilarli xilma-xilligini ta'kidlaydilar, bu tezlik, aniqlik, yodlashning kuchi va qayta qurishga tayyorlikda namoyon bo'ladi.

Yodlash tezligi yangi materialni eslab qolish uchun zarur bo'lgan takrorlashlar soni, aniqlik - takrorlangan materialning yodlangan materialga mos kelishi bilan belgilanadi.

Yodlashning kuchi uni eslab qolish yoki sekin unutish davomiyligida, odam o'ziga kerak bo'lgan bilim, ko'nikma, ko'nikmalarni kerakli vaqtda qanchalik tez va oson eslab qolishi, qayta yaratishga tayyorligida namoyon bo'ladi.

Xotiradagi individual farqlar yuqori asabiy faoliyat (HNA) turiga bog'liq. Xotira samaradorligi ko'rsatkichlarini GNI ning asosiy uchta shartsiz xususiyatlarining (kuch, labillik, muvozanat) ifodaliligi bilan taqqoslaganda, bosqichma-bosqich munosabatlar o'rnatildi. Kuchli odamlar asab tizimi Murakkab sharoitlarda ishlashda xotira yaxshilanadi, chunki ular shartli reflekslarning shakllanish tezligiga ega. Ular yetarlicha mantiqsiz murakkab materialni yodlashda afzalliklarni topadilar. Asab tizimi zaif bo'lgan odamlarda mantiqiy bog'langan og'zaki ma'lumotlarni eslab qolishning afzalliklari mavjud.

26

Tasavvur obrazlari xotiraning yanada murakkabroq turi bo’lib, bunda zydetik obrazlarga qaraganda ancha boy bo’lib, o’ziga xos xususiyatlari bilan ajralib turadi. Tasavvur obrazlarini zydetik obrazlardan ajratuvchi farq – tasavvur obrazlarining polimodallik xususiyati, buning asosiy mohiyati tasavvur obrazlari ko’rish, eshitish, teri orqali sezish izlarining tarkibiy qismlarini birlashtirishidir. Masalan, meva to’g’risidagi tasavvur obrazi uning tashqi ko’rinishi (shakli, rangi, mazasi, og’irligi, vazni)ni o’zaro birlashtirib aks ettiradi.

Tasavvur obrazlarining zydetik obrazlardan asosiy farqi, u o’z tarkibiga narsa haqidagi tasavvurlarni aqliy jihatdan qayta ishlashni kiritadi va jismlarning asosiy xususiyatlarini ajratib, ma'lum bir kategoriyaga birlashtirishidir. Masalan, inson gul obrazini faqatgina esga tushirmaydi, balki uni muayyan bir so’z yoki tushuncha bilan ataydi, nomlaydi, xususiyatlarini ajratib ko’rsatadi, aniq bir kategoriya mohiyatiga kiritadi.