2. Xom-ashyomahsulotlarining tavsifi

3. Tayyor mahsulot tavsifi

Menga berilgan kurs ishi mavzusi bo‘yicha ishlab chiqariladigan tayyor mahsulot qishloq xo‘jaligini mineral o‘g‘itlar bilan ta’minlashda katta ro‘l o‘ynaydi.

Karbamidning kimyoviy formulasi (NH₂)₂CO – toza holda rangsiz hidsiz kristal bo‘lib, 25⁰C da zichligi 1330 kg/m³, -132,7⁰C da eriydi, texnik mahsulot oq yoki sariq rangli ignasimon rombik prizma shaklidagi kristallardan iborat.
Molekulalar og‘irligi - 60,056 mol,
Yopishqoqligi (132,7⁰C) – 2,58mPa / sek,
Molyar issiqlik sig‘imi (136⁰C da) – 30,57 k kal /(mol. grad),
Erkin energiya hosil bo‘lishi (25⁰C da ) – 97,118 k kal / mol,
Suyuqlanish issiqligi – 57,8 k kal/G,
Yonish issiqligi – 151,053 k kal / G ,
Suyuqlanish temperaturasi - 132,7⁰C,
Atmosfera bosimida erish xaroratigacha qizdirilsa karbamid ammiak ajralishi bilan parchalana boshlaydi. Bunda avval ammoniy sionit, so‘ngra ammiak va sionit kislota hosil bo‘ladi.
(NH₂)₂CO ↔ NH₄OCN ↔ HOCN + NH₃
Sianit kislota karbamid bilan birikib biuret hosil qiladi.
HOCN + (NH₂)­₂ CO ↔ NH₂CONHCONH₂
Karbamid suvda spirtda va suyuq ammiakda yaxshi eriydi. Ammiak bilan birikib ammiak (NH₂)₂CO ^. NH₃ hosil qiladi.
Bunda 46⁰C da 77,9 foiz karbamid bo‘ladi. Kislatalar bilan birikib tuzsimon birikmalar hosil qiladi. Masalan: Karbamid nitrati (NH₂)₂CO ^. NH₃ - suvda kam eriydi, qizdirilganda portlash bilan parchalanadi. Karbamid fosfat (NH₂)₂CO∙H₃PO₄ - suvda yaxshi eriydi, murakkab o‘g‘itlar ishlab chiqarishda ishlatiladi. Tuzlar bilan karbamid kompleks birikmalar hosil qiladi. Karbamid konsentirlangan balanssiz o‘g‘it bo‘lib tarkibida 46,6 % azot elementi tutishi bilan azotli o‘g‘itlar ichida suyuq ammiakdan (82,3 % N) keyingi o‘rinda turadi.
Karbamid GOST 2081-2010 bo‘yicha A va B markalarda ishlab chiqariladi.
A markali karbamid mayda kristal xolda oliy va birinchi navlarda tayyorlanadi. Undan sintez sanoatida, ya’ni sun’iy smola, plastmassa, elim, lak, bo‘yoq farmasevtika preparatlar, gerisidlar ishlab chiqarishda, xom-ashyo sifatida, hamda chorvachilikda navli qaytaruvchi xayvonlar ozuqasiga azotli qo‘shimcha sifatida ishlatiladi.
Bu markali karbamid tarkibida 46,2-46,73 % azot 0,6 – 0,9 % biuret, 0,2 – 0,3% suv bor.
B markali karbamid donador xolda ishlab chiqarish va ishlatishda tarkibida 46,0 %, 0,9 % gacha biuret, 0,25% namlik bor. Donalarning o’lchamchi: 1-4 mm 94%, 1 mm gacha bo‘lganlari 5% saqlanish muddati ishsiz 6 oy.
3.1-jadval
Karbamidni marka normasi uchun ko’rsatkichlar

Ko‘rsatkichlar		Marka uchun norma
		A		B
		oliy sort	1-sort	oliy sort	1-sort	II-sort
1.	Azot massa miqdori (quruq moddaga nisbatan)	46,3	46,2	46,2	46,2	46,2
2.	Biuret massa miqdori % ko‘p emas.	0,6	1,4	1,4	1,4	1,4
3.	Azotli ammiak miqdori Karbamid uchun kristal	0,01 0,02	0,01 0,03
4.	Donalar tarkibi 1 dan II gacha II dan IV gacha 1 dan kam	- - -	- - -	94 70 3	94 50 5	94 - 5