2 Ўзбекистон республикаси

Ўзбекистон ҳайвонот дунѐси ва уларнинг географик тарқалиши  
Синф 
Туркумлар 
Оилалалар 
Уруғлар 
Турлар 
Географик 
тарқалиши 
Сут 
эмизувчила
р 
Кемирувчила
р 
Олмахонсимонлар 
Қўш оѐқлилар 
Олахўржунсимонла
р 
Товушқонсимонлар 
Юмронқозиқсимонла
р 
Қўш 
оѐқлилар катта 
қумсичқонлар 
Кўрсичқонлар 
Товушқонлар 
Қуѐнлар 
Сариқ юмрон-
қозиқ 
ва бошқалар 
Катта қўшоѐқ 
ва кичик 
қўшоѐқлар 
Қум 
сичқонлар 
Оддий 
кўрсичқонла
р Толай 
товушқон 
Оддий 
қуѐнлар 
Ўзбекистон
-
нинг 
ғарбий 
чўлларида 
кўп 
тарқалган 
Ўзбекистонда 
яшовчи 
бошқа 
ҳайвонларнинг 
турларини 
ҳам 
юқоридагидек йўл билан дарслик тексти асосида тўлдирилади. Шундай 
қилинганда ўқувчиларнинг зоологиядан олган билимлари такрорланади ва бу 
асосида географик билим мустаҳкамланади.

---

220 
Географиянинг биология билан боғланиши  
Биология
География 
Ўсимликларнинг одам ҳаѐтидаги ва табиатдаги 
аҳамияти. 
Ўсимликлар ҳаѐтининг давом
этиши. 
Дарахтлар, буталар, чала буталар.
Ўтсимон ўсимликлар (5-синф) 
Ўсимликларнинг ривожланишига ҳарорат, 
намлик ва ѐруғликнинг таъсири. Ўсимликлар
ҳаѐти 
учун зарур 
бўладиган шароит 
(иссиқлик, ѐруғлик, ҳаво, сув ва минерал 
моддалар) (5-синф) 
Гулхайрилар оиласига кирадиган «Маданий 
ўсимликлар», 
«Ғўза». 
Пахтанинг 
халқ 
хўжалигидаги 
аҳамияти. 
Ўзбекистонда 
пахтадан мўл ҳосил етиштирилиши, фан ва 
қишлоқ хўжалиги илғорларининг 
пахтачиликда эришган ютуқлари. (6-синф) 
Сувўтларининг 
табиатдаги 
ва 
халқ 
хўжалигидаги аҳамияти. Денгиз сувўтлари, 
сувўтлар, сувўтларининг аҳамияти (6-синф).
Лишайниклар -
уларнинг
табиатда 
тарқалиши, аҳамияти. 
Буғу лишайнигининг шимол буғучилиги учун 
аҳамияти. 
Попорикларнинг 
тузилиши, 
ҳаѐти 
ва 
аҳамияти. Қадимги попориклар, уларнинг 
тошкўмир ҳосил бўлишида аҳамияти. (6синф) 
Ўрта Осиѐдаги
ўсимликларнинг 
ҳаѐт шароити. 
Чўлларнинг ўсимлик қоплами, яшаѐтган 
жойингиздаги ҳар хил ўсимликлар билан 
танишиш мақсадида табиатга экскурсия 
қилиш. Воҳалардаги ўсимликлар ҳаѐти 
(6синф) 
Кириш.
Маҳаллий 
ҳайвонларнинг ҳилма-хиллиги ва 
уларнинг ҳаѐт шароитига мослашганлиги. 
Ҳайвонларни ўрганишнинг аҳамияти. 
Табиатни ўзгартиришда одамнинг 
Географик қобиқ 
Табиий комплекс ҳақида тушунча. 
Табиий комплекс компонентларининг ўзаро 
боғлиқлиги «Арктика ва тропик чўллари, 
экваториал ва мўътадил минтақа ўрмонлари 
мисолида ўлкашунослик 
материаллари асосида» (5-синф) 
Мактаб турган жойининг табиат зонасини 
тасвирлаш (5-синф). 6-7-синфларда барча 
материкларнинг табиат зоналарини ўрганишда 
ҳам 
фойдаланади. 
Ўзбекистон 
қишлоқ 
хўжалиги. Ўзбекистоннинг асосий пахта базаси. 
Ўз вилояти қишлоқ хўжалиги (8-синф). 
«Дунѐ океани», океан остидаги ҳаѐт (5синф)Ўрта 
Осиѐ дарѐлари (7-синф) 
«Географик
қобиқ»,
Ўрта
Осиѐ 
ва 
Ўзбекистоннинг тупроқлари, ўсимликлари ва 
ҳайвонот дунѐси. Табиат зоналари (5-ва 7синф). 
Материклар 
ва 
Ўзбекистоннинг 
қазилма 
бойликлари мавзуси ўтилганда, тошкўмир 
ҳақида гапирганда (6,7,8-синф) боғланади. 
Ўзбекистоннинг тупроқлари, ўсимлилари ва 
ҳайвонот дунѐси.Ўзбекистон табиат зоналари. 
(7-синф) 
«Географик қобиқ. Табиат ҳақида тушунча». 
(5синф).Ўрта Осиѐнинг табиат зоналарида 
тарқалган ҳайвонот дунѐсини ўрганганда 
фойдаланилади. (5-7-синфларда) 
Ўзбекистон саноати ва қишлоқ хўжалиги. Пилла 
етиштириш ва асаларичилик (7-синф) 
МДХнинг денгизлари, ички сувлари 
уларни балиқчиликдаги аҳамияти. 
МДХда балиқчилик (7-8-синфлар). 
Ўзбекистон МДХнинг ҳайвонот дунѐси. 
(7-синф) 
МДХ, Ўзбекистоннинг ҳайвонот дунѐси. 
Қишлоқ
хўжалиги.
Паррандачилик, 
унинг аҳамияти, истиқболи (7-8-синфлар). 
МДХда
овчилик ва
мўйначилик. 

---

221 
роли (7-синф) 
Ҳашаротлар. Ўзбекистонда 
ипакчилик.
Асаларичилик ва
унинг 
аҳамияти.(7-синф) 
Балиқлар.
Овланадиган 
балиқлар. МДҲда балиқчилик, балиқ 
овлаш қоидалари, балиқ урчитиш (7-синф) 
«Судралиб
юрувчилар 
синфи» .Ўзбекистоннинг заҳарли ва заҳарсиз 
илонлари. (7-синф). 
Қушлар.
Қушларнинг қишлоқ 
хўжалигидаги аҳамияти.
Овланадиган 
қушлар. МДХ да паррандачилик бўйича 
эришилган ютуқлар (7-синф). 
Даррандачилик
саноати. 
Ўзбекистонда 
овланадиган 
ҳайвонлар, 
ҳайвонотчилик. 
Табиатни 
қўриқлаш 
тўғрисида қонун. Чорвачилик хўжалигига 
экскурсия (7-синф) 
Ўзбекистоннинг ҳайвонот дунѐси. Қўриқхонлар. 
Қимматли ов ҳайвонларини қўриқлаш ва 
қайтадан 
кўпайтириш. 
Типик 
табиат 
манзараларини сақлаш (7-8-синфлар).