24-мавзу: Бюджет солиқ сиёсати

2. Давлат харажатлари, солиқ ва баланслашган бюджет мультипликаторлари.

Қисқа муддатли даврда бюджет-солиқ сиёсати давлат харажатлари, солиқ ва баланслашган бюджет мультипликаторлари самараси таъсири остида бўлади.

ΔG ↑ → ΔE↑ (ΔE+ΔC) → ↑ΔY(ΔY=ΔC х mg)

Яъни, давлат харажатларининг ΔG миқдорга ўсиши режалаштирган харажатларининг ΔE миқдорда ўсишига ва умумий харажатларнинг эгри чизиқ бўйича юқорига сурилишига олиб келади. Бу вазиятда ялпи ишлаб чиқариш ҳажми ΔY миқдорида ўсади.

2. Давлат харажатлари, солиқ ва баланслашган бюджет мультипликаторлари.

Харажатларни бир бирликка ўзгариши даромадларни бир бирликдан кўпроққа ўзгаришни келтириб чиқаради ва ΔY/ΔE=1/(1-b) бўлади.

ΔY=ΔE х (1/(1-b))= ΔE х m

Бу ерда

b - истеъмолга мойиллик коэффициенти;

ΔY – ялпи даромадни ўзгариши;

ΔE – автоном харажатларни ўзгариши;

m - автоном харажатлар мультипликатори.

2. Давлат харажатлари, солиқ ва баланслашган бюджет мультипликаторлари.

Солиққа тортиш ҳисобга олинмаганда ёпиқ иқтисодиёт учун давлат харажатлари мультипликатори ва ишлаб чиқаришнинг мувозанатли ҳажмини қуйидаги тенгламалар системасини ечиш орқали топиш мумкин:

Y=C+I+G

C=Сa+bY

Бу ерда: Y=C+I+G – ёпиқ иқтисодиёт учун асосий макроиқтисодий айният;

2. Давлат харажатлари, солиқ ва баланслашган бюджет мультипликаторлари.

Тенламалар системасини Y учун ечиб қуйидаги натижани оламиз:

1

Y = ---------- (Сa+I+G);

1-b

Бу ерда: 1/(1-b) – ёпиқ иқтисодиётда солиққа тортиш ҳисобга олинмаган вазиятда харажатлар мультипликатори;

(Сa+I+G) – автоном харажатлар;

b=MPC – истемолга чекли мойиллик бўлиб мультипликатор миқдорини белгиловчи асосий омилдир.

2. Давлат харажатлари, солиқ ва баланслашган бюджет мультипликаторлари.

Солиққа тортиш ҳисобга олинганда истеъмол функцияси ўзгаради ва C=Сa+b(1-t)Y кўринишни олади. Бу тенгламани асосий макроиқтисодий айниятга қўйиб ечсак, қуйидаги натижани оламиз: