3 – Лаборатория иши. Ноаник ҳолатда карор кабул килиш моделини ва алгоритмини қуриш масаласи Идеал карор кабул килиш

3 – Лаборатория иши. Ноаник ҳолатда карор кабул килиш моделини ва алгоритмини қуриш масаласи
1. Идеал карор кабул килиш. Табиат билан уйинда операцияни ўтказувчи томон оптимал стратегиясининг танланиши табиат ҳолатларининг юз бериш эҳтимоллари хакидаги маълумотлар аниклигига боглик эканлиги олдинги лекцияда таъкидланган эди. Маълумотлар етарли бўлмаган холларда табиат ҳолатларидан кайси бири руй беришини аниклаб олиш учун эксперимент (тажриба) ўтказишга харакат килинади. Аммо бундай эксперимент маълум маблаг сарфланишини талаб килгани учун «Тажриба ўтказиш керакми ёки ундан воз кечиш маъкулми?», - деган савол пайдо бўлади.
Иктисодий нуктаи назардан караганда экспериментни ўтказиш унинг харажатлари операция муҳитини аникрок билиш туфайли эришиладиган ютуқдан ошмайдиган бўлса мақсадга мувофикдир.
Ноаниклик вазиятида экспериментни режалаштириш масаласи деб аталувчи ушбу муаммони хал килиш йулларидан баъзиларини караб чикамиз.
Фараз килайлик, табиат билан ўйинда ютуқлар матрицаси берилган ва табиатнинг турли Т₁,Т₂,...,T_n ҳолатларининг рўёбга чиқиш эҳтимоллари Q₁,Q₂,...,Q_n лар маълум бўлсин. Шунингдек эксперимент ўтказиш харажатлари С пул бирлигини ташкил этиши хам маълум.
Дастлаб операция амалга ошириладиган табиат T_j ҳолатини аниқ билиб олиш имкониятини берадиган идеал эксперимент ўтказиш ҳолини караймиз.
Агар эксперимент ўтказилмаса, I ўйинчининг ўртача ютуғи формула ёрдамида топилади. Энди эксперимент ўтказилган ва шу эксперимент натижасига кўра операциянинг қандай табиат ҳолатида амалга оширилиши аниқланган бўлсин. Агар бу ҳолат Т₁ бўлса, I ўйинчининг максимал ютуғи , агар Т₂ бўлса, унинг максимал ютуғи ва ҳоказо, Т_n бўлса, – бўлади. Лекин аслида табиатнинг ҳақиқатан юз берадиган ҳолати номаълум ҳамда эксперимент ўтказилишининг мақсадга мувофиқлигини аниқлаш талаб этилмокда. Шу сабабли I ўйинчининг кутилаётган максимал ютуқлари ўртача қийматини топамиз: .
Агар шарт бажарилса, экспериментни ўтказиш керак бўлади. Бу ердан келиб чиқади. Таваккаллар таърифини эсласак (_j–a_ij=r_ij) муносабатни ҳосил киламиз. Бу муносабат эксперимент ўтказиш мақсадга мувофиқлик мезонини ифодалайди.
Шундай қилиб, агар эксперимент учун кетадиган харажатлар ўртача таваккалнинг минимал қийматидан кичик бўлса, уни ўтказиш керак. Акс ҳолда эксперимент ўтказиш мақсадга мувофик эмас.