3- ma’ruza fonetika va fonologiya; reja: Fonetika haqida ma'lumot. Nutq a’zolari, nutq apparati

artikulyatsiya usulu deb ataladi. Masalan, b, p, d, t  tovushlarining artikulyatsiya usulu – portlash, 

v, f, z, s tovushlarining artikulyatsiya usulu sirg‘alishdir.  

Jorj Yul artikulyatsiya haqida gapirib yozadiki, bitta tovushni talaffuz qilayotgan paytning 

o`zida ikkinchi tovushni talaffuz qilish jarayoni koartikulyatsiya deb ataladi.

5

 

The process of making one sound almost at the same time as the next sound is called coarticulation. 

 

FONOLOGIYA 

Fonologiya haqida umumiy ma’lumot 

 

Fonologiya  so`zi  tarjima qilinganda “tovush haqidagi  ta’limot” degan ma’noni bildiradi 

(phone  –  tovush,    logos  -  ta’limot).    “Fonologiya,  -  deb  yozadi  Jorj  Yul,  -  aslida  tildagi  nutq 

tovushlari tizimi va modellarini tavsiflashdir”.

6

 

Phonology is essentially the description of the systems and patterns of speech sounds in a 

language. 

Bu  bo`limda  tovushlarning  so`z  va  qo`shimchalar  ma’nolarini  farqlashdagi  roli  bayon 

qilinadi.  Agar  fonetika  bo`limida  tovushlarning  fiziologik-akustik  xususiyatlari  tekshirilsa, 

fonologiyada,  ta’bir  joiz  bo`lsa,  tovushning  ijtimoiy  mohiyati  o`rganiladi.  Fonetika  va 

fonologiyaning  o`zaro  munosabatiga  kelsak,  ikkinchisi  birinchisining  yuqori  bosqichidir,  ya’ni 

fonetika nutqqa daxldor bo`lsa, fonologiya tilga taxldordir.