3 – Мавзу Янги ва энг янги давр фалсафаси

Жан –Поль Сартр (1905-1980) фалсафаси ва унинг муаммоси
Сартр фалсафасининг марказида бу «ўзида билиш» - реалликнинг инсон учун энг 
олийсидир, ўзининг шахсий ички дунѐси бу одам учун энг муҳимидир, деган фикр ѐтади.
Лекин одам ўзини англаши учун «ўзгани билиши» яъни бошқалар билан муносабатда 
бўлиши керак. Одам ўзини бошқаларнинг унга муносабатида билади ва тушунади.
Одам фаоллигининг асоси - озодликдир
Одам ўз озодлигини, ҳал қилмаса бўлмайдиган ҳаѐтий муҳим ҳолларда (ҳаѐт ѐ ўлим, 
ҳаѐтий муҳим муаммо) танлаб топади. Бундай ечимни Сартр экзистенциал танлов деб
атайди. Экзистенциал танлаб олгач, одам ўз тақдирини кўп йиллар олдиндан
аниқлайди, бир ҳаѐт йўлидан иккинчисига ўтади. 
Бутун ҳаѐт-«кичкина ҳаѐтлар»нинг халқалари, турли ҳаѐтларнинг бўлаклари, улар 
ўзаро экзистенциал ечимлар билан «боғланган». Масалан, касб танлаш, турмуш 
ўртоғи, иш жойи ва.ҳоказо.

---

94
Сартр фикрича, одам озодлиги абсолют (яъни солиштирилмайди). Одам озодлиги у 
хохлайдиган нарсага, имкониятга боғлиқ. Масалан турмадаги одам у ниманидир 
хоҳлагунча озод (масалан, турмадан қочиши ѐки ўтираверишни хоҳлайди). Одам 
озод бўлишга маҳкум (ҳар қандай шароитда, ташқи реалликка тўла бўйсуниш бундан 
мустасно, фақат бу ҳам танлашдир)
Озодлик масаласи билан бирга жавобгарлик масаласи ҳам пайдо бўлади. Одам ўзи 
учун қилаѐтган ҳамма ишга жавобгар (Мен билан нимаики рўй берса - Меники одам 
ѐлғиз ўзининг туғилиши учун жавобгар эмас. Бундан бошқа барча нарсада у озод ва 
озодликка жавобгарлик билан қараши лозим, айниқса экзистенциал (тақдирни ҳал 
этувчи) ҳолларда
Одам ѐлғиз ўзининг туғилиши учун жавобгар эмас. Бундан бошқа барча нарсада у 
озод ва озодликка жавобгарлик билан қараши лозим, айниқса экзистенциал 
(тақдирни ҳал этувчи) ҳолларда
Жан-Поль Сартр фалсафасининг асосий тушунчаси ва