3. 3-mavzu: G’arbiy Yevropa mamlakatlarining iqtisodiy geografik tavsifi

Yillar	Maydoni (km^2)	Aholisi (ming)
Poytaxti
Baden – Byurtenberg	35751	10300	Shtutgart
Bavariya respublikasi	70554	12000	Myun Xen
Berlin	884	3500	Berlin
Brandenburg	20059	2500	Potsdam
Bremen	404	684	Bremen
Gamburg	755	1700	Gamburg
Gessin	21114	6000	Vibaden
Meklenburg-Old Pomeraniya	23838	1800	Shverin
Quyi Saksoniya	47338	7800	Gannover
Shimoliy Reyn-Vestfaliya	34071	17700	Dyusselvdorf
Reynland-Pfaliz	19849	4000	Maynez
Saar	12570	1100	Saar-bryukken
Saksoniya respublikasi	18337	4600	Drezden
Saksoniya Angalt	20455	2800	Magdeburg
Shlezvig-Golshteyn	15729	2700	Kil
Tyurinniya respublikasi	16251	2500	Yerfurt

2. Qisqasi tabiiy sharoiti, tabiiy resurslari va ularni iqtisodga ta’siri. Germaniyaning tabiiy sharoiti xilma-xil bo’lib, past va baland tog’ tizmalarida oralarida yassitog’liklar, o’r-qirlar, ko’llar, keng va ochiq tekisliklar uchrab turadi. Iqlimi mo’’tadil, dengiz iqlimi yanvarning o’rtacha temperaturasi past tekislikda 1,5⁰ dan tog’larda – 6^oS gacha, iyulning o’rtacha temperaturasi pasttekislikda 18^odan janubiy vodiylarda 20^o gacha. Yillik yog’in miqdori 600-800 mm, tog’larda 1000-2000 mm gacha. Asosiy daryolariga Elba , Reyn, Dunay, Mayn, Vezer, Shire kabi daryolari kiradi.
Germaniya G’arbiy Yevropa davlatlari orasida o’zining toshko’miri va qo’ng’ir ko’miri bilan ajralib turadi. Toshko’mirning asosiy konlari Rur, Saor va Axen havzalarida joylashgan, ko’mirning 2/3 qismi yuqori sifatli kokslanadigan ko’mirdir.
Germaniya ko’mir zahiralari bo’yicha jahonda 5chi, ko’mir ishlab chiqarish va undan foydalanish bo’yicha esa 4 – o’rinda. Tabiiy gaz konlari (340 mlrd. m³) mamlakatning shimolida to’plangan. Shimoliy Germaniya pasttekisligida tosh tuzining katta qatlamlari joylashgan. Oz miqdorda temir rudasi, neft, tabiiy gaz bor. Uning tabiiy resurslari og’ir industriya negizi bo’lmish energetika, metallurgiya sanoatlarining rivojlanishiga, metallurgiya bazasida esa, mashinasozlikning rivojlanishiga imkon berdi. Ko’mirdan yoqilg’i va Kime xom ashyosi sifatida foydalaniladi. IESlar ko’mir havzalarida joylashgan.
3. Aholisi va davlat tizimi. Ikki nemis davlati birlashganidan so’ng mamlakat aholisi keskin ko’paydi va hozir 82 mln. kishini tashkil etadi. Milliy tarkibiga ko’ra 90% dan ko’prog’i nemislar; qisman (daniyalik)Lar va gollandlar yashaydi. Aholining o’rtacha zichligi 1km²ga 300 nafarga bo’lib, mamlakatning Rur ko’mir havzasida esa aholi zichligi 1 km²ga 1000-3000 kishi to’g’ri keladi. Urbanizatsiya darajasi jihatdan Germaniya dunyoda oldingi o’rinda turadi. Aholining 90% ga yaqini shaharlarda yashaydi. Aholining tabiiy o’sishi past darajada. Davlat tili-nemis tili. Dindorlar-protestantlar (lyuterantlar, 50%dan ziyod) va katoliklar. Mamlakatda 7,2 mln. chet elliklar ham yashaydi. Aholi soni shu muhojirlar hisobiga oshmoqda. Ular umumiy aholining 8,9%ini tashkil etadi. Yirik shaharlariga Berlin (3438000), Bamburg (1661000), Myunxen (1237000), Keln (1004000), Frankfurt-Mayn (647000), Dort munt (600000) kabi shaharlari kiradi.
GFR davlat tuzimiga ko’ra federativ respublikasi. Amaldagi kostitutsiyasi 1949 yil 23 mayda qabul qilingan, unga 1954, 1956, 1990, 1993 va 1994 yillarda qo’shimchalar kirtilgan. Davlat boshlig’i-federal prezident. U maxsus chiqariladigan federal majis tomonidan 5 yil muddatga saylandi va Yana faqat bir marta saylanishi mumkin. Qonun chiqaruvchi organ parlament, u ikki palata: bundestag va bundesratdan iborat. Bundestag aholi tomonidan 4 yil muddatga saylanadi. Ijroni hokimiyat federal kanslar boshchiligidagi federal hukumat qo’lida. Federal konslar bundestogda prizidentning taklifiga binoan ko’pchilik ovozi bilan saylanadi. Vazirlar federal kantslerning taklifi bilan prezident tomonidan tayinlandi. Har bir yerning o’z konstitutsiyasi, parlament va hukumati bor.