3-amaliy mashg’ulot Mavzu. Metod tasniflarini tahlil etish Amaliy mashg’ulotning maqsadi

Geografik tadqiqot metodlari
		Modellashtirish asosida tushuntirish, eksperimetn, analiz va sintez			Geografik prognoz, geografik tahlil, “ekspert baholash metodi”

 

 

  

3. 
   V.P. Maksakovskiyning geografik tadqiqot metodlari tasnifini tuzing va tahlil eting.
   

Geografik tadqiqot metodlari tasnifi (V.P.Maksakovskiy bo’yicha):

Umumgeografik  -  tasviriy, kartografik, qiyosiy-geografik, miqdoriy, matematik, modellashtirish, aerokosmik (masofaviy), geoinformatik.

Xususiy geografik tadqiqot metodlar  ikkiga tabiiy geografik va Ijtimoiy-iqtisodiy geografik bo’linadi. Tabiiy geografik tadqiqot metodlariga – geoximik, geofizik, paleogeografik va boshqalar.

4. 
   V.S.Preobrajenskiyning geografik tadqiqot metodlari tasnifini tuzing va tahlil eting.
   

V.S.Preobrajenskiy metodlarni kuzatish yoki asboblar o’rni bo’yicha, tadqiqot ob’ekti holati bo’yicha, fanda texnik aloqadorliklarni qabul qilishi bo’yicha, bilimlar bosqichi tizimi holati va umumiyligi bo’yicha tasniflagan (jadval).

Metodlar guruhi
Kuzatish yoki asboblar o’rni bo’yicha	Tadqiqot ob’ekti holati bo’yicha	U yoki bu fanning texnik yutuqlarini qo’llash bo’yicha	Bir xillik me’yori bo’yicha	Bilimlar bosqichi tizimi holati
Dala Er usti Ekspeditsiya -chiziqli; -maydonli. Yarimstatsionar Statsionar Aerokosmik Kameral	Sust kuzatish             Eksperiment	Fizik Kimyoviy Geologik Biologik Mantiqiy	Umumiy       Xususiy	Empirik bosqich   Nazariy bosqich

5. 
   B. M. Kedrovning geografik tadqiqot metodlari tasnifini tuzing va tahlil eting.
   

B. M. Kedrov  (1967) geografik tadqiqot metodlarini umumiy, alohida, maxsusga bo’lgan. Umumiy metodlardan barcha tabiiy fanlar foydalanadi. Alohida metodlar ham turlicha o’rganish ob’ektiga ega bo’lgan barcha tabiiy fanlarda ishlatiladi. Biroq, ulardan tadqiqot ob’ektini butunligicha o’rganmasdan, uning ayrim tomonlari, xususiyatlarini tadqiq qilishda foydalaniladi. Xususiy metodlar – bu  maxsus metodlar bo’lib, alohida tabiiy fanlar doirasida qo’llaniladi.

UMUMIY (obщie)

dialektik,

taqqoslash,

tarixiy-geografik.

ALOHIDA (osobennыe)

kartografik,

matematik,

prognozlashtirish,

rayonlashtirish,

kuzatish,

eksperiment,

o’lchash,

induktsiya, deduktsiya,

analiz va sintez,

modellashtirish, formallashtirish.

Xususiy (chastnыe)

geoximik,

geofizik,

paleogeografik,

aerometodlar,

kosmik.

6. 
   Turli xil printsiplardan foydalanishiga qarab metodlar qanday tasniflarga bo’linishini tahlil eting.
   

Turli xil printsiplardan foydalanishiga qarab metodlar quyidagi tasniflarga bo’linadi:

I. Paydo bo’lish vaqtiga ko’ra (tarixiy printsip asosida)

- an’anaviy

- yangi

-eng yangi

II. Foydalanish tamoyili bo’yicha:

- umumiy

- xususiy: a) dala tadqiqot metodlar (dastlabki bosqich). b) birlamchi materiallarni tizimlashtirish va saqlash metodi. v) ularni qayta ishlash metodi. g) prognozlashtirish metodi.

III. Mohiyatiga ko’ra:

1) empirik metodlar

a) kuzatish

b) ekspeditsiya (statsionar, yarimstatsionar, marshrutli)

v) kameral metodlar

2) nazariy metodlar

a) mantiqiy

-deduktsiya (umumiydan xususiyga)

-induktsiya (xususiydan umumiyga)

- analog metodi

b) formallashgan

- statistik

- matematik

- modellashtirish