3 I bob. Mehmonxonalarda marketing faoliyati ahamiyatining nazariy jihatlari

1.1.1-jadval. Turistlarni joylashtirish vositalari klassifikatsiyasi³

Mehmonxona xizmatlari bitta joyda – xizmat ko‘rsatish joyida ishlab chiqiladi va iste’mol qilinadi, iste’molchining o‘zi esa taqsimlash tizimi qismiga aylanadi. Mehmonlar xizmat ko‘rsatuvchi xodimlar bilan restoranda, nomer (xona)da, oshxonada ro‘baro‘ (duch) keladi. Demak, mehmonxona korxonasi xodimlarning mijozlar bilan bo‘ladigan aloqasini izchil yo‘lga qo‘yishi kerak. Shu bilan birga mehmonlar jamoat joylarida belgilangan xulq-avtor, odob-axloq normalariga, yashashda tartib-qoidalariga rioya etishi shart.
Hozirgi kunga kelib, O’zbekistonda bir qancha jahon andozalari talablariga javob beradigan mehmonxonalar qurildi. Mehmonxonalarni yangilash uchun juda katta investitsiyalar yo’naltirilgan, yangi qurilishlar qurilgan, so’nggi zamonaviy texnologiyalar kiritilgan, yangi xizmatlar ishlab chiqilgan. Shuni takidlash lozimki, mehmonxonalarning birlashish tendensiyalari asosan AQSHga to’g’ri keladi.⁴
1.1.1-rasm. O’zbekiston Respublikasida jolashtirish vositalari sonining o’sish dinamikasi
1.1.2-rasm. Joylashtirish vositalarning hududlar bo’yicha taqsimlanishi.
Mehmonxona xizmatlarining muhim xususiyatlari shundan iboratki, ularni jamg‘arish va saqlash imkoniyati yo‘qligi hisoblanadi. Shuningdek nomer fondiga talabnoma qabul qilishda va odamlarni joylashtirishda uning tabiiy sig‘imidan oshib ketmasligiga yo‘l qo‘yish mumkin emas. O‘sha vaqtda mehmonxonada bo‘sh qolgan nomer va o‘rin-joylarning yo‘qotilishiga olib kelishini ham unutmaslik zarur. Shunday qilib, mehmonxona xizmatlari – bu mehmonlar va mehmonxona xodimlarining uyushgan holda o‘zaro hamkorligi bo‘lib, butun faoliyat davomida mehmonlarga uzluksiz ta’sir etadi. Bu mahsulot faqat mehmonlar bo‘lgan vaqt davomida amalga oshiriladi. Ushbu vaqt davomida mehmonlar va mehmonxona o‘rtasida doimiy muloqot boradi, uni dasturlash yoki allaqanday standart yoki xizmat ko‘rsatish algoritmi yaratish imkoni yo‘q. Shu bois, mehmonxona xizmatlari har bir konkret holatda individual xarakter kasb etadi. Qabul qilish va xizmat ko‘rsatish xizmatida, shuningdek restoranlarda talab va takliflar daftari bo‘lishi shart. Tashrif buyuruvchilar talab qilganida bu bo‘linmalar xodimlari tegishli yozuvni rasmiylashtirish uchun uni berishga majbur. Talab va takliflar daftarida tashrif buyuruvchilar yozib qoldirgan barcha talab va takliflar ma’muriyat tomonidan darhol ko‘rib chiqiladi va bir oy ichida shikoyat bo‘yicha arizachiga javob jo‘natiladi. Mehmonxonalar taqdim etadigan joylashtirish, ovqatlantirish va boshqa xizmatlari bir – birini to‘ldiradi. Ko‘pgina hollarda ular o‘zaro bog‘langan hisoblanadi va mehmonlar tomonidan bir butun yaxlit xizmat sifatida qabul qilinadi. Shunday qilib mehmonxona xizmatlarining mazmun mohiyati quydagilardan iborat bo‘ladi. Birinchidan, foydalanishga maxsus bino (mehmonxona nomeri-xonasi) taqdim etiladi; ikkinchidan, bevosita mehmonxona xodimlari bajaradigan xizmatlar ya’ni mehmonlarni qabul qilish va ularni rasmiylashtirish ishlari, mehmonxona nomerlarini yig‘ishtirish va h.k. xizmatlarni taqdim qilishadi.