3-ma’ruza Mavzu: Tizimli dasturiy ta’minot. Operasion tizim, Mobil Operasion tizimlar va ularning turlari. Windows, Linux operasion tizimlari va ularni kompyuterga o’rnatish. Disklarga xizmat ko’rsatuvchi dasturlar

Uzluksiz (solid) arxivlar. Bir xildagi katta sonli fayllarni tahlashda ixchamlashishi darajasining sezilarli darajada oshishi uchun oddiy emas, uzluksiz arxiv yaratish kerak. Uzluksiz arxivda har bir faylnitahlashda (birinchisidan tashkari) oldingi fayllardagi axborot kullaniladi. Shu sababga kura bu turdagi arxivlarni modifikatsiyalash mumkin emas. Oddiy arxivlarga nisbatan siqilish darajasida yutish faylning o‘rtacha o‘lchami qanchalik kichik va uning soni qancha katta bulishiga bog‘liq. Katta paketlarda yutish2-15%, ayrim hollarda arxiv o‘lchamini kichrayishi 1, 5-2 marta kuzatiladi. Shuningdek, uzluksiz arxiv tomlari va uzluksiz uzi ochiluvchi arxiv tomlari yaratish mumkin. Arxiv tomlari birinchi paketdan ketma - ketlikka rioya qilib boshlash kerak. Taklif qilinayotgan uslubning asosiy kamchiligi shundaki, bir faylni ochish uchun arxivator barcha fayllarni ishlashi kerak (bunda xabar beriladi): Skipped “fayl nomi”. Shuning uchun uzluksiz arxiv tomlarini butun arxivni ochish taklif qilingan hollarda dasturlarning katta paketlarini etkazish uchun (bu holda uzluksiz uzi ochiluvchi arxiv tomlari kulay) kullanilishi mumkin.
Fayllardan biri zararlanganda uzluksiz arxivda, undan keyin keluvchi fayllardagi axborot ham yaroksiz bo‘lib koladi. Agar uzluksiz arxiv tuzilishida (shuningdek arxiv tomlarini yaratishdagi kabi) fayli ixchamlash kerakli natija bermasa (taxlangan o‘lchami dastlabkidan katta), u holda faylni qayta yodlash amalga oshmaydi. Bunday arxivlarda fayl ulc hami dastlabkisidan oshik bulishi mumkin. Bunday holat fayllar arxivatori (zichlangan) tahlanganda yuzaga keladi. Tahlanish (zichlashish) darajasini oshirish uchun fayllar uzluksiz arxivga ko‘shilishida fayllar kengayish bo‘yicha sortlanadi (navlanadi).
Tashqi arxivlar bilan ishlash. To‘la ekranli tartibda RAR, ZIP, ARJ, LZH formatlarda ishlash imkoniyatini beradi.
Bu arxivlar uchun quyidagi operatsiyalar amal kiladi:
ZIP:
— kichik kataloglar tuzish uchun ochish;
— joriy kichik kataloglash uchun ochish;
— arxivni testlash;
— arxivdan fayllarni chiqarish;
— arxivdagi fayllarni turanda ko‘rib chiqish;
— arxivga izohlarni kushish; — arxiv fayllariga izohlarni kushish; LZH:
— kichik kataloglar tuzish uchun ochish;
— joriy katalogga ochish;
— arxivni testlash;
— fayllarni arxivdan chiqarish;
— arxivdagi fayllarni to‘laekranli tomosha qilish;
— SFX arxivlar tuzish;
Bunday arxivlar uchun oddiy shaklda shartli suz (parol) belgilash (ALT-P) va vaqtinchalik fayllar kichik katalogi (ALT-W) berilishi kerak. ZIP, Arj, LZH arxivlarni oddiy ko‘rinish uchun bir dona RAR arxivatori etarli, lekin tegishli dasturlar (PKUNZIP va PKZIP, ARJ, ZHA) arxiv operatsiyalarini bajarish uchun PATH da kayd qilinishi kerak.
RAR NC foydalanuvchilariga RAR, ZIP, ARJ, LZH arxivlari bilan samarali ishlash imkonini beradi. Buning uchun Exebition File (NC Exi) ga:
RAR: rar en!.  ZIP: rar en!. 
ARJ: rar en !. 
LZH: rar en !.  larni qushish va tegishli arxivlarni qayta ishlash Enter tugmachasini bosish bilan amalga oshiriladi.
Izoh:

1. 
   LZH turidagi arxivlar uchun RAR, shuningdek ICE kengayishini ta’minlaydi.
   
2. 
   Boshqa arxivatorlar tomonidan yaratilgan SFX arxivlari bilan ishlash qœllabquvvatlanmaydi.
   

LZH arxiv bilan ishlashda faqat standart nom qo‘llaniladi (kalitgn2). Yakunlash kodlari:

1. 
   - succes - muvaffaqiyatli yakun;
   
2. 
   - wasning- ish paytida nofatal xatolar yuzaga kelgan;
   
3. 
   - fatal error- fatal xato;
   
4. 
   - CRC error- nazorat summaning xatolarini ochishda yuzaga kelgan;
   
5. 
   - locked Arhive- k buyrug‘i (buyruGi) bilan himoyalangan arxivni modifikatsiyaga urinish;
   
6. 
   - write error- diskka yozish xatosi;
   
7. 
   - open error - faylni ochish xatosi;
   
8. 
   - user error - kiritish buyruGining sintaksis xatosi;
   
9. 
   - memory error - testlashda xotira uzilishlari yoki xotira kamligi; 9 - user break - foydalanuvchi talabi bilan chiqish.
   

ARJ, PKZIP, LHA, PKPAK to‘plovchi (yig‘uvchi) dasturlar.
ARJ arxivatori arxiv fayllari ketma-ketligidan iborat ko‘p bobli arxivlar yaratishda qœl keladi. Ular disketadagi fayllar katta majmuini (komplekslarini) arxivlashga mo‘ljallangan. Dasturlar tartibi:
Add yoki A - arxivga fayl ko‘shilishi.
T - testlash;
E - chiqarish;
M - arxivga chiqarish;
V, J - arxivni boblanganligini ko‘rib chiqish.
Arj ko‘p bobli arxivlar.
Birinchi bob Arj kengaytmasi, kolganlari A01, A02 kalit va hk.

22. 
    - keyingi bob qo‘shilishida tovush signali beradi;
    
23. 
    - fayllar parchalanmasin;
    

A - diskdagi bush joy o‘lchamiga teng;
S - DOS buyrug‘i (buyrug‘i) bajarilishiga imkon beradi;
D - o‘chiradi;

22. 
    - qayta ishlashda utkaziladi;